Không ít trường hợp tới bệnh viện khi thận đă mủn nát, mất chức năng do biến chứng sỏi thận khiến cho bác sĩ phải "bó tay".
TS.BS Nguyễn Đ́nh Liên, Trưởng khoa Phẫu thuật Thận tiết niệu và Nam học, Bệnh viện E, cho biết đă có rất nhiều trường hợp bệnh nhân tới khám khi thận đă bị hỏng nát, ứ mủ, mất chức năng phải cắt bỏ rất đáng tiếc.
Điển h́nh là trường hợp bệnh nhân N.H.N (48 tuổi) tới viện trong t́nh trạng cấp cứu do sốt cao, kèm đi tiểu đục và đau tức vùng bụng trái. Bệnh nhân được chẩn đoán ứ mủ thận do sỏi san hô hai bên thận. Bệnh nhân biết bệnh từ lâu nhưng không chịu điều trị nên thận trái đă giăn mỏng, mất hoàn toàn chức năng.
Bác sĩ Liên đă gặp một số bệnh nhân trước đó được chẩn đoán sỏi thận phải can thiệp mổ. Tuy nhiên, bệnh nhân "ngại" phải can thiệp phẫu thuật nên đă xin về uống thuốc Nam. Sau khoảng 5-6 tháng, bệnh nhân quay lại khám th́ 2 quả thận đă mất chức năng hoàn toàn, có chỉ định phải ghép thận.
"Đối với sỏi thận lớn khi đă bị canxi hóa th́ rất cứng, dù cho axit vào cũng không thể tan. Do vậy, thuốc Nam, thuốc lá không thể loại bỏ được sỏi thận khi đă có chỉ định can thiệp", bác sĩ Liên nói.
Mới đây, khoa Phẫu thuật Thận tiết niệu và Nam học, Bệnh viện E, cũng vừa tiếp nhận một bệnh nhân đă có triệu chứng đau vùng lưng hai bên vào đúng thời điểm dịch Covid-19 bùng phát tại Hà Nội cách đây 3-4 tuần. Thay v́ đi bệnh viện khám, bệnh nhân tự mua thuốc điều trị tại nhà. Tới khi bệnh nhân sốt cao, đau nhiều, có phù toàn thân th́ mới vào viện khám.
Khi tới bệnh viện, các bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân bị suy thận cấp do sỏi niệu quản 2 bên, sau khi mổ cấp cứu th́ khả năng phục hồi chức năng của 2 thận rất kèm. Được thông báo, bệnh nhân rất bàng hoang và hối hận v́ sự chủ quan của ḿnh. Bệnh nhân có tâm sự với bác sĩ giá như không "lười" đi khám th́ đă không mất 2 quả thận.
Theo bác sĩ Liên, năm vừa rồi (2021), khoa Phẫu thuật Thận tiết niệu và Nam học của bệnh viện tiếp nhận 3 trường hợp thận mất chức năng phải cắt bỏ để bảo tồn quả thận c̣n lại. Bên cạnh những trường hợp kém may mắn phải cắt bỏ thận, cũng có những trường hợp bác sĩ đă bảo tồn được thận cho bệnh nhân.
Đó là trường hợp của một bệnh nhân người Lào bị sỏi thận hai bên. H́nh ảnh phim chụp cho thấy bệnh nhân có sỏi san hô thận trái và bên phải thận ứ nước do sỏi bể thận.
Sau khi cho bệnh nhân đi chụp phim để đánh giá chức năng, các bác sĩ thấy mức lọc cầu thận của thận phải gần như bằng 0%. Tuy nhiên, sau khi mổ nội soi tán sỏi thận qua da bên trái và đặt ống niệu quản phải th́ chức năng thận của thận phải được hồi phục lên tới 20%. Bệnh nhân giữ lại được thận phải. Đây là trường hợp rất may mắn cho bệnh nhân v́ không phải cắt thận.
"Thủ phạm" gây sỏi thận và hỏng thận sớm
Bác sĩ Liên cho biết bệnh lư thận trong những năm gần đây có sự gia tăng v́ những lư do sau:
Thứ nhất, Việt Nam nằm trong khu vực "vành đai sỏi", tỷ lệ bị sỏi thận rất cao, chiếm từ 12-14% dân số.
Thứ hai, trước đây, khi y tế chưa phát triển, người dân ít đi khám. Hiện nay, y tế phát triển, việc chẩn đoán bệnh lư sỏi thận có thể phát hiện ở tuyến cơ sở. Đây cũng là lư do khiến cho số bệnh nhân phát hiện sỏi thận và bệnh lư về thận tăng lên rất nhiều.
Video: Sỏi thận trong bụng bệnh nhân.
Theo bác sĩ Liên, tại Việt Nam không có thống kê cụ thể về bệnh lư sỏi thận. Tuy nhiên, tỷ lệ mổ sỏi tiết niệu tại các bệnh viện lớn thông thường chiếm gần 50% bệnh lư tiết niệu.
Có rất nhiều nguyên nhân gây ra sỏi thận, ví dụ như dị dạng đường tiết niệu, rối loạn chuyển hóa gây tăng canxi máu, canxi niệu, thay đổi pH nước tiểu, cường tuyến cận giáp…. Trong đó, các yếu tố như cơ địa, tiền sử gia đ́nh, chuyển hoá, môi trường lao động, nhiễm trùng, chế độ ăn (lười uống nước, lười vận động gây ra ứ đọng nước tiểu) là những yếu tố tăng nguy cơ bị bệnh.
Bác sĩ Liên thông tin: "Quả thận như là một nhà máy lọc nước. Khi có quá nhiều chất cặn bă, thận không thể lọc hết và đào thải ra ngoài, sẽ gây ra hiện tượng lắng đọng kết tinh các chất vô cơ, tạo thành sỏi. Do vậy một số người ăn quá nhiều thực phẩm có chứa oxalate, canxi... sẽ là đối tượng có nguy cơ cao h́nh thành sỏi thận, sỏi tiết niệu. Thực tế, có một số trường hợp bổ sung quá nhiều canxi không theo chỉ định của bác sĩ đă dẫn tới h́nh thành sỏi thận".
Ở một số vùng quê, người dân dùng nước cứng (nước chứa hàm lượng chất khoáng cao, chủ yếu là hai ion canxi và magie) cũng sẽ có nguy cơ h́nh thành sỏi cao hơn.
Một số người có thói quen ăn mặn dẫn tới cô đặc nước tiểu th́ cũng có nguy cơ tạo ra sỏi.
"Hiện nay, chế độ ăn của người Việt đang theo hướng Tây hóa, tăng nguy cơ h́nh thành sỏi, nhưng chế độ ăn chỉ là một yếu tố nguy cơ tham gia vào quá tŕnh h́nh thành sỏi", bác sĩ Nguyễn Đ́nh Liên nói.
Theo bác sĩ Liên, sỏi thận sẽ có triệu chứng điển h́nh là đau vùng hông lưng. Trường hợp khi sỏi di chuyển xuống niệu quản sẽ gây ra cơn đau quặn thắt, đau đột ngột lan ra sau lưng và lan xuống vùng hông, tiểu lắt nhắt rất khó chịu.
Bảo vệ chức năng thận bằng cách nào?
Theo bác sĩ Liên để, có hai quả tốt th́ phải có chế độ ăn bảo vệ thận, cụ thể như sau:
- Tránh những thức ăn độc hại cho thận như thức ăn có tồn dư chất hóa học, chất bảo quản không được cho phép.
- Tránh ăn quá nhiều thịt.
- Uống nhiều nước: Thận là nhà máy lọc nước, nếu thiếu nước th́ thận sẽ không hoạt động được chức năng. Lưu ư với người lớn tuổi bị rối loạn tiểu tiện hay ngại uống nhiều nước th́ cần phải uống nước và đi tiểu đúng giờ. Với người trẻ cần uống theo thể trạng cơ thể, khi tập thể thao th́ cần phải bổ sung thêm các chất điện giải.
- Có lối sống lành mạnh giảm thiểu các yếu tố nguy cơ cao.
H́nh ảnh viên sỏi to trong thận bệnh nhân, ảnh Ngọc Minh.
Lan truyền tin chai nước nhựa để trong tủ lạnh sinh chất độc gây ung thư: Sự thật là ǵ?
Những người đi khám phát hiện sỏi nhỏ th́ nên tăng cường tập luyện thể dục thể thao, vỗ hông lưng để sỏi có thể tự rơi ra ngoài.
Bác sĩ Liên cho biết có một số bệnh nhân sợ mổ đi uống thuốc nam, thuốc bắc nhưng khi quay lại th́ thận đă mất chức năng. Bác sĩ nhấn mạnh khi có sỏi thận, bệnh nhân nên tin tưởng vào y học hiện đại và thầy thuốc. Hiện nay, can thiệp mổ sỏi thận rất nhẹ nhàng với phương pháp tán sỏi qua da bệnh nhân. Sau khi can thiệp tán sỏi xong vẫn có thể sử dụng các loại thuốc y học cổ truyền có tác dụng đào thải sỏi, giúp nâng cao hiệu quả điều trị, tránh sỏi tái phát sớm sau mổ.
Với y học phát triển th́ chỉ cần siêu âm và chụp X-quang cũng có thể phát hiện sớm sỏi thận. Đối với các trường hợp đă mắc sỏi thận, bác sĩ Liên cho biết cần phải loại trừ các yếu tố nguy cơ để tránh sỏi tái lại.
Ví dụ đối với người làm việc trong môi trường làm việc nóng bức th́ cần phải tăng cường uống nước; thay đổi chế độ ăn như ăn giảm mặn, hạn chế các thực phẩm có chứa oxalat. Người dân sống ở vùng miền có nước cứng th́ nên mua máy lọc nước.
Bên cạnh đó, những bệnh nhân có sỏi cần phải khám định kỳ v́ tỷ lệ tái phát sỏi khá cao. Việc khám định kỳ sẽ giúp phát hiện sớm sỏi, tránh ảnh hưởng tới chức năng thận.
Bác sĩ Liên cho biết: "Hiện nay, ở bệnh viện E khi bệnh nhân tới mổ sỏi thận chúng tôi sẽ lây sỏi đi phân tích để biết được cấu tạo của sỏi. Từ những con số phân tích rơ ràng chúng tôi sẽ tư vấn chế độ ăn phù hợp cho bệnh nhân tránh nguy cơ tái phát. Bệnh viện E là một trong các cơ sở tiên phong hiện nay ở miền Bắc đưa ứng dụng phân tích sỏi tiết niệu cho bệnh nhân điều trị dự pḥng tái phát sỏi".
VietBF @ Sưu tầm
Games
