Ông Trương Quốc Cường bị cáo buộc thiếu trách nhiệm khi làm Cục trưởng Quản lư Dược, gây hậu quả "đặc biệt nghiêm trọng" song thành khẩn, tích cực bồi thường.
Sau ba ngày nghị án, 14h hôm nay TAND Hà Nội chưa tuyên án như thông báo mà bất ngờ quay lại phần xét hỏi với việc VKS đưa ra mức án đề nghị mới cho một số người với lư do "xét thái độ thành khẩn". Trong đó, cựu thứ trưởng Y tế Trương Quốc Cường được đề nghị 4-5 năm tù, giảm 3 năm so với án đề nghị trước đó, 7-8 năm.
Hai cựu cán bộ Cục Quản lư Dược là Phạm Hồng Châu và Nguyễn Thị Thu Thuỷ; cựu chủ tịch VN Pharma Nguyễn Minh Hùng và bốn cựu nhân viên cũng được VKS đề nghị mức án mới, thấp hơn từ 6 tháng đến 24 tháng so với trước.
Trong gần một giờ quay lại xét hỏi, HĐXX đă hỏi bị cáo Phạm Anh Kiệt, cựu thành viên HĐQT VN Pharma và Phan Cẩm Loan, cựu phó trưởng pḥng xuất nhập khẩu VN Pharma, để làm rơ các chi tiết về lời "kêu oan" của ông Kiệt.
Quá tŕnh điều tra, ông Kiệt nhận sai phạm song trong tại phiên ṭa đă phủ nhận mọi cáo buộc. Ông khai "không đưa dấu giả cho VN Pharma, cũng chưa từng quản lư".
"Làm việc với Cơ quan điều tra ở Hà Nội, bị cáo bị ép buộc phải khai như vậy. Khi bị tạm giam, bị cáo mới nhớ lại và thấy rằng những lời khai trước đó là chưa đúng", ông Kiệt nói trước ṭa TAND Hà Nội.
"Bị cáo nên suy nghĩ kỹ, bởi là người có tŕnh độ không dễ ǵ việc không có lại nhận là có", HĐXX nhận định và dẫn chứng, tại giai đoạn 1 của vụ án được xét xử tại TAND TP HCM, ông Kiệt ban đầu nhiều lần không nhận tội nhưng sau đó nhận, thay đổi lời khai nhiều lần.
Chiều nay, trong hai phút bị công tố viên hỏi về việc tại cơ quan điều tra đă "thừa nhận có tiếp quản và sử dụng con dấu giả", ông Kiệt ba lần thay đổi lời khai.
"Vậy điều này rốt cuộc là sao?", chủ tọa Đào Bá Sơn nói, song ông Kiệt im lặng.
Theo bản án tuyên lúc 16h, cựu thứ trưởng Trương Quốc Cường bị phạt 4 năm tù về tội Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng, theo khoản 2, điều 285, Bộ luật H́nh sự năm 1999. Ông Cường bị cấm đảm nhiệm các chức vụ, hành nghề liên quan y - dược trong ṿng 3 năm sau khi chấp hành sau bản án.
Cựu chủ tịch VN Pharma Nguyễn Minh Hùng, nhận thêm 18 năm tù về tội Buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, theo điều 157, Bộ luật H́nh sự năm 1999. Tổng hợp với bản án 17 năm tù tại vụ án thuốc giả của VN Pharma giai đoạn 1, bị cáo phải chấp hành 30 năm tù (mức cao nhất của h́nh phạt có thời hạn).
12 bị cáo c̣n lại, bị HĐXX tuyên phạt mức án 2-20 năm tù. Các bị cáo phạm tội Buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh buộc phải liên đới bồi thường thiệt hại vụ án, được xác định 31,5 tỷ đồng. Trong đó, riêng Nguyễn Minh Hùng phải bồi thường 10 tỷ đồng.
>>Mức án và trách nhiệm bồi thường cụ thể của các bị cáo
HĐXX cho biết trong vụ án có nhiều cá nhân liên quan song chưa bị khởi tố, v́ thế sẽ tiếp tục kiến nghị làm rơ. "Việc ṭa không đề cập những người này không phải là thiếu sót, cũng không phải là bỏ lọt tội phạm", bản án nêu.
HĐXX nhận định vụ án có tính chất "đặc biệt nghiêm trọng" do hàng hóa bị làm giả dùng chữa bệnh cho người, thuộc nhiều chủng loại, đa phần là kháng sinh điều trị nhiễm trùng nặng. Đây là mặt hàng đặc biệt, do nhà nước độc quyền quản lư. Hành vi của các bị cáo "ảnh hưởng nghiêm trọng đến chính sách chăm sóc sức khỏe của Nhà nước với nhân dân, làm giảm uy tín của ngành y tế".
HĐXX cũng kiến nghị Bộ Y tế xem xét lại toàn bộ quy tŕnh thẩm định thuốc, đặc biệt là thuốc nước ngoài sản xuất, do c̣n nhiều lỗ hổng, nhất là khâu thẩm định bổ sung. Việc hợp pháp hóa lănh sự phải là quy định bắt buộc để xác định các giấy tờ nước ngoài được sử dụng tại Việt Nam phải có nội dung thật, có giá trị pháp lư.
"Bộ Y tế cần rà soát các loại thuốc nhập khẩu để điều chỉnh lại giá để người dân được sử dụng thuốc có giá hợp lư nhất", HĐXX kiến nghị.
Cho rằng để vụ án xảy ra c̣n có trách nhiệm rất lớn của các cán bộ hải quan. HĐXX do đó đề nghị cơ quan điều tra tiếp tục làm rơ trách nhiệm của hải quan liên quan các lô hàng khác của VN Pharma để tiếp tục xử lư, nếu có sai phạm.
Chủ tọa đọc bản án.
Trong sáu ngày chất vấn và tranh luận, ông Cường ban đầu được VKS đánh giá "chưa thực sự thành khẩn" do chỉ nhận trách nhiệm với tư cách đứng đầu cục Quản lư Dược. Ông chưa nhận trách nhiệm về sai phạm của cá nhân.
Tuy nhiên ngày cuối cùng được tŕnh bày tại ṭa, ông Cường nhận toàn bộ sai phạm, nói sai sót xảy ra do làm việc quá tải, cơ sở vật chất thiếu thốn. Ông nhận thức được lĩnh vực này nhạy cảm, luôn tự nhủ ḿnh trau dồi đạo đức. Thái độ của ông Cường được VKS đánh giá thành khẩn
Các luật sư bào chữa cho ông Cường cho rằng thân chủ đă làm hết trách nhiệm, và các sai phạm xảy ra không thuộc lĩnh vực quản lư. Nhiều luật sư cũng đề nghị HĐXX xem xét trách nhiệm của cựu thứ trưởng Y tế Cao Minh Quang, thời điểm xảy ra vụ án là Chủ tịch Hội đồng xét duyệt thuốc, Bộ Y tế. Ông Quang hiện bị đề nghị truy tố trong vụ án khác.
Trong khi đó, luật sư của cựu Chủ tịch VN Pharma cho rằng thân chủ "chỉ vi phạm luật quản lư thị trường", do thuốc của VN Pharma "chỉ giả xuất xứ, không kém chất lượng". Quan điểm này nhanh chóng bị cơ quan công tố bác với lập luận dVN Pharma làm giả thuốc của Helix Canada và Health 2000 song hai công ty này lại "không sản doanh mặt hàng thuốc, không có nhà máy sản xuất".
Bản án xác định, năm 2008-2010, Nguyễn Lê Xuân Khang (người Việt Nam quốc tịch Canada) bàn với Nguyễn Minh Hùng (cựu chủ tịch HĐQT, Tổng giám đốc Công ty cổ phần VN Pharma) làm giả hồ sơ các thuốc mang nhăn mác Health 2000 Canada để nhờ hai công ty đứng tên xin cấp số đăng kư.
Một số cán bộ Cục Quản lư Dược v́ "thiếu trách nhiệm hoặc có động cơ cá nhân" đă làm trái công vụ trong quá tŕnh thẩm định, xét duyệt. V́ thế, 7 loại thuốc giả nhăn mác Health 2000 Canada được cấp số đăng kư.
Từ đây, một số lượng lớn tân dược được buôn bán, nhập khẩu bằng nhiều hợp đồng và phụ lục, chứng từ giả.
Tại vụ án này, tổng lượng thuốc nhập 838.100 hộp, trị giá hơn 1,2 triệu USD, được nâng khống thành hơn 2,5 triệu USD, tương đương 54 tỷ đồng. Số thuốc giả đă được VN Pharma bán cho các doanh nghiệp, bệnh viện, nhà thuốc hơn 600.000 hộp, thu lợi bất chính hơn 31,5 tỷ đồng.
Trong vụ án, Khang được xác định trực tiếp thỏa thuận mua bán 6 thuốc giả nhăn mác Health 2000 Canada cho 5 doanh nghiệp trong nước thông qua 36 hợp đồng, tổng gần 1,6 triệu hộp, trị giá 4,6 triệu USD (tương đương 94,6 tỷ đồng). Hiện Khang bỏ trốn, cơ quan điều tra sẽ tiếp tục xử lư khi bắt được.