Liệu việc Thổ Nhĩ Kỳ tuyên bố đổi tên quốc gia thành Türkiye có phải là điều chưa từng có tiền lệ của thế giới?
Không phải. Một số quốc gia khác gần đây cũng đă đưa ra quyết định thay đổi tên gọi. Đôi khi là v́ lư do chính trị, những lần khác nhằm đánh dấu bước chuyển biến trong lịch sử thuộc địa hoặc là nhằm bảo vệ h́nh ảnh dân tộc.
Thổ Nhĩ Kỳ
Việc cách gọi tên loài gà tây được đặt theo tên quốc gia "Turkey" của Thổ Nhĩ Kỳ đă khiến nhiều người không hài ḷng. Ảnh: ZUMA
Hôm 1/6, Liên hợp quốc (LHQ) thông báo sẽ sử dụng “Türkiye” thay cho cái tên cũ “Turkey” của Thổ Nhĩ Kỳ trong mỗi lần đề cập đến đất nước này.
“Türkiye là lựa chọn tốt nhất và thể hiện được nền văn minh, văn hóa và các giá trị của nhân dân Thổ Nhĩ Kỳ”, Tổng thống Recep Tayyip Erdogan phát biểu vào tháng 12/2021 khi công bố kế hoạch đổi tên.
Động thái thông đổi trên cho thấy việc Tổng thống Erdogan không hài ḷng khi tên gọi của đất nước bị nhầm với loài gà tây và là một từ ám chỉ “người ngốc nghếch”.
Chính phủ của Tổng thống Recep Tayyip Erdogan đă nhiều lần thúc đẩy việc đổi tên Thổ Nhĩ Kỳ, mong muốn quốc tế công nhận tên “Türkiye” với cách đánh vần và phát âm bằng tiếng Thổ Nhĩ Kỳ. Thổ Nhĩ Kỳ sử dụng tên "Türkiye" vào năm 1923 sau khi tuyên bố giành được độc lập.
Hà Lan
Hà Lan cũng đă “đại tu” h́nh ảnh quốc gia bằng cách xóa bỏ cái tên “Holland”. Năm 2020, các nhà lănh đạo doanh nghiệp, ủy ban du lịch và chính quyền trung ương đều gọi đất nước này là “Netherlands”.
Hiện tại, Bắc Holland và Nam Holland chỉ là 2 trong số 12 tỉnh của quốc gia châu Âu này.
Quyết định thay đổi tên gọi của chính phủ Hà Lan được cho là một phần của nỗ lực để thoát khỏi mối liên hệ giữa đất nước này với việc sử dụng chất kích thích mang tính giải trí (recreational drug) và mại dâm hợp pháp - một yếu tố lôi kéo mạnh mẽ du khách nước ngoài đến thủ đô Amsterdam, nằm ở tỉnh Bắc Holland.
Hiện chưa rơ điều ǵ sẽ xảy ra với tên miền Holland.com, trang chủ của cơ quan du lịch Hà Lan.
Bắc Macedonia
Năm 2019, Cộng ḥa Macedonia (mặc dù được công nhận là Cộng ḥa Macedonia thuộc Nam Tư cũ) chính thức trở thành Cộng ḥa Bắc Macedonia. Ngược lại với một số trường hợp đổi tên quốc gia khác, động cơ lần này là chính trị.
Bắc Macedonia đă t́m cách cải thiện quan hệ với Hy Lạp, nhằm mục tiêu gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và Liên minh châu Âu (EU). Athens từ lâu đă tranh chấp quyền sử dụng tên gọi “Macedonia” với quốc gia láng giềng, v́ đó cũng là tên của một vùng địa lư ở Hy Lạp. Ngoài ra, “Macedonia” cũng là tên của một vương quốc Hy Lạp thời cổ đại. Quá tŕnh tranh chấp giữa hai nước thậm chí đă gây bất ổn trong khu vực.
Hy Lạp muốn quốc gia Balkan này từ bỏ sử dụng tên gọi “Macedonia” trên mọi văn bản, giấy tờ chính thức, đồng thờiđề xuất các tên như "Cộng ḥa Vardar" hoặc "Cộng ḥa Skopje" để thay thế. Nhưng sau các cuộc đàm phán kéo dài, cái tên đất nước Bắc Macedonia đă ra đời lập, song vẫn giữ nguyên cách gọi ngôn ngữ chính thức và người dân là “Macedonian”.
Eswatini
Tháng 4/2018, Vua Mswati III đă đổi tên Swaziland thành Eswatini với mong muốn giúp đất nước này thoát khỏi thời quá khứ thuộc địa. Nhà vua Mswati III cũng không hài ḷng về việc “Swaziland” bị nhầm lẫn với tên gọi “Switzerland” của Thụy Sĩ.
Eswatini là tên thời tiền thuộc địa của quốc gia châu Phi này, có nghĩa là "vùng đất của người Swazis" trong tiếng địa phương.
Czechia
Một lần nữa, quảng bá h́nh ảnh lại là nguyên nhân đằng sau quyết định đổi tên của Cộng ḥa Séc. Năm 2016, chính phủ Séc chính thức đổi tên từ Czech Republic thành Czechia.
Cũng giống như tên chính thức của Pháp (France) là French Republic nên Czech Republic hoàn toàn có thể được gọi là Czechia. Và Czechia cũng là cái tên dễ gắn lên các sản phẩm hơn.
Mặc dù EU, LHQ và một số doanh nghiệp lớn đă chuyển sang sử dụng Czechia, nhưng cái tên này vẫn chưa được quốc tế biết đến nhiều. Có lẽ v́ một lư do là Czechia quá dễ bị nhầm lẫn với Chechnya, một nước cộng ḥa thuộc Nga.
Năm 2020, Thủ tướng Andrej Babis nói với báo The Wall Street Journal rằng ông không hề thích cái tên Czechia chút nào.
Cabo Verde
Quốc đảo này nằm ở Đại Tây Dương cách bờ biển Senegal khoảng 700 km và đă đệ tŕnh yêu cầu chính thức về việc đổi tên từ năm 2013.
Cabo Verde trước đây được gọi là Cape Verde. Đây là cách Anh hóa một phần của từ gốc tiếng Bồ Đào Nha "cabo verde", có nghĩa là "mũi đất xanh". Mặc dù không phải là một mũi đất nhưng quần đảo này nằm ngay bên ngoài điểm cực tây của lục địa châu Phi.
Đằng sau sự thay đổi tên này là các nguyên nhân rất thực tiễn. Bộ trưởng Văn hóa Cabo Verde tại thời điểm đó cho biết đất nước đang t́m kiếm một cái tên tiêu chuẩn hóa mà không cần phải dịch. Ông bày tỏ hy vọng từ “Cabo Verde” sẽ gợi lên những liên tưởng tích cực về mặt trời và biển cả và những con người hạnh phúc.
Sri Lanka
Giống như Eswatini, Sri Lanka đổi tên để v́ muốn “bước sang trang mới” khỏi thời quá khứ từng là thuộc địa.
Mặc dù việc đổi tên quốc gia được thực hiện từ năm 1972 khi nước này độc lập khỏi sự cai trị của Anh, nhưng phải đến năm 2011, Sri Lanka mới bắt đầu xóa tên thuộc địa cũ là Ceylon khỏi các văn bản chính thức. Tuy nhiên, nhăn hiệu Trà Ceylon nổi tiếng vẫn được giữ lại.
VietBF @ Sưu tầm
Games
