Tŕ hoăn và lười biếng mặc dù đều có biểu hiện tŕ trệ, chậm chạp, do dự, nhưng về bản chất lại không giống nhau.
Làm chuyện ǵ cũng trễ nải, do dự, không dứt khoát. Mắc phải căn bệnh tŕ hoăn th́ phải làm sao?
Trong xă hội vồn vă này, có một chứng bệnh mà khi nó phát tác, con người ta chỉ muốn thế giới ngừng quay, quên đi hối hả và trách nhiệm. Đó chính là bệnh tŕ hoăn.
Sự phát tác liên tục của bệnh tŕ hoăn sẽ diễn ra theo ṿng tuần hoàn ác tính. Càng tŕ hoăn càng hoang mang và lạc lối, từ đó ảnh hưởng đến việc học tập và cuộc sống.
Tŕ hoăn có phải là lười biếng?
Tŕ hoăn và lười biếng mặc dù đều có biểu hiện tŕ trệ, chậm chạp, do dự, nhưng về bản chất lại không giống nhau.
Tŕ hoăn: chính là trốn tránh làm chuyện nào đó. Sự trốn tránh này khiến chúng ta cảm thấy lo sợ, hoang mang, dằn vặt, đứng ngồi không yên, dần dần mất niềm tin vào bản thân.
Lười: mặc dù có năng lực hành vi nhưng không có hứng thú với việc hoạt động hoặc nỗ lực.
Từ đó có thể thấy, sự khác nhau giữa tŕ hoăn và lười biếng là việc có nên hoàn thành mục tiêu hay không.
Ví dụ, tôi có một nhiệm vụ cần phải hoàn thành trong 3 ngày nhưng tôi lại không làm. Trong trường hợp này, đánh giá hành vi này là lười không được hợp lư cho lắm, v́ nếu không hoàn thành nhiệm vụ, bạn phải trả giá đắt.
Ở đây, nắm nhiệm vụ trong tay nhưng không chịu hoàn thành ngay với sự tận tâm, mà lại chần chừ, trốn tránh. Đây chính là tŕ hoăn.
Nguyên nhân của bệnh tŕ hoăn
Solomon & Rothblum (1984) đă nghiên cứu chứng minh nguyên nhân của bệnh tŕ hoăn bao gồm: lo lắng, chủ nghĩa hoàn hảo, khó đưa ra giải pháp, ỷ lại và t́m kiếm sự giúp đỡ, chán ghét nhiệm vụ và khả năng chịu đựng trắc trở kém, ḷng tự tôn thấp, lười nhác, thiếu quyết đoán, sợ thành công, quản lư thời gian không tốt, khả năng kiểm soát bản thân kém, bị ảnh hưởng bởi người xung quanh… Trong đó có 2 nguyên nhân chủ yếu là sợ thất bại và ghét nhiệm vụ.
Ví dụ, nhiều người trước khi hành sự thường tự vẽ ra viễn cảnh kết quả thất bại, sau đó nảy sinh sự lo lắng, cho rằng bản thân không thể hoàn thành, không thể chấp nhận kết quả này. Vậy nên, họ như con đà điểu chôn đầu vào đống cát, không muốn đối diện với hiện thực.
Nhưng thế giới này làm ǵ có chuyện thành công 100%! V́ sợ hăi khả năng thất bại mà không nỗ lực, tự hoài nghi chính ḿnh. Tŕ hoăn và trốn tránh khiến bạn không bao giờ t́m thấy hướng giải quyết vấn đề.
Mỗi sự lựa chọn đều có nguyên nhân phía sau của nó. Tŕ hoăn cũng vậy!
Chỉ muốn an toàn, lo sợ thất bại hay theo đuổi sự hoàn hảo... có thể trở thành nguyên nhân mà người tŕ hoăn lựa chọn để bao biện cho sự yếu đuối trong lư trí.
Trốn tránh nhưng chỉ rước về năng lượng tiêu cực, tự trách, lạc lối. Rơ ràng biết rơ tŕ hoăn xấu đến mức nào nhưng nhiều người vẫn chấp nhận để căn bệnh này "dắt mũi" cả đời.
“Thuốc giải” cho bệnh tŕ hoăn
Muốn đối phó với căn bệnh tŕ hoăn, cách tốt nhất là hiểu rơ nguyên nhân bản thân chần chừ, lo sợ, từ đó đưa ra phương án giải quyết.
Căn nguyên tŕ hoăn của mỗi người không giống nhau. Phải tự hỏi bản thân rốt cuộc ḿnh đang sợ hăi cái ǵ, v́ sao lại không hành động ngay lập tức mà cứ măi trốn tránh?
1. Xác lập mục tiêu, chia nhỏ nhiệm vụ
Mục tiêu rơ ràng và thời hạn cụ thể tạo động lực cho con người bắt tay thực hiện. Nhưng đối với người tŕ hoăn, quá tŕnh này giày ṿ đến mỏi mệt v́ thiếu đi ư chí thực hiện.
Do đó, phải rèn luyện khả năng quản lư thời gian, chia nhỏ nhiệm vụ thành nhiều giai đoạn để thực hiện, khiến mục tiêu trở nên đơn giản, trực tiếp và có tính khả quan hơn.
2. Thay đổi quan niệm nhận thức, tạo dựng cảm xúc tích cực
Người tŕ hoăn thường thỏa măn với sự an toàn và niềm vui ngắn ngủi, thậm chí c̣n cảm thấy kích thích khi hoàn thành mục tiêu sát thời gian dự định ban đầu.
Do đó, phải nhận thức được cái giá đắt của tŕ hoăn gây ra. Tự nhắc nhở bản thân nếu không hoàn thành nhiệm vụ th́ sẽ gây ra hậu quả ǵ.
Học cách phân tích lư tính giữa lợi và hại, rèn luyện tính nhẫn nại và sự tập trung, có tầm nh́n xa trông rộng, hiểu rơ tầm quan trọng của nhiệm vụ trước mắt. Hơn hết, hăy tin tưởng vào bản thân, quan trọng ở quá tŕnh chứ không phải kết quả.
3. Hành sự dứt khoát, không cho bản thân cơ hội do dự
Khi đă đặt ra mục tiêu hay nhận nhiệm vụ nào đó, hăy bắt tay vào thực hiện ngay. Có thể bạn sẽ cho rằng hành sự hấp tấp sẽ dẫn đến thất bại.
Nhưng bạn hăy nhận định đúng đắn vấn đề ở đây. “Thực hiện ngay” chính là bắt đầu lên kế hoạch, h́nh dung bản thân sẽ làm ǵ, chứ không phải vội vàng làm trong khi chưa có sự chuẩn bị.
Điều quan trọng nhất là tâm thái. Một khi trong đầu nảy sinh suy nghĩ do dự, hẹn tới hẹn lui, lo sợ được mất… th́ đó chính là tŕ hoăn.
VietBF©sưu tập