Bí mật đằng sau kỹ thuật gây ra mưa nhân tạo của Arab Saudi: Bước đột phá về thời tiết!

[trungthuc]

(Minh họa)

Kỹ thuật gây ra mưa nhân tạo mà Arab Saudi đang áp dụng có gì đặc biệt?
Phần lớn địa hình ở Arab Saudi toàn là sa mạc và hoang mạc không có người ở. Trong đó có Rub ‘Al Khali, sa mạc có chứa số lượng cát lớn nhất trên thế giới và sa mạc An-Nafud, nơi có các cồn cát cao hơn 30 m. Với những đặc điểm địa hình như trên cho nên quốc gia Tây Á này thường có thời tiết rất khắc nghiệt. Nhiệt độ trung bình vào mùa hè là khoảng 45 độ C, tuy nhiên cũng có thể lên đến trên 50 độ C.

Arab Saudi, quốc gia xuất khẩu nguồn dầu mỏ lớn nhất trên thế giới, đang chuyển sang kỹ thuật gieo mây để tạo ra mưa nhân tạo nhằm gia tăng số lượng mưa.

Theo đó, từ tháng 4/2022, Arab Saudi đã bắt đầu giai đoạn đầu tiên của việc áp dụng gây ra mưa nhân tạo tại các khu vực ở thủ đô Riyadh và al-Qasim và Hail.

Arab Saudi sử dụng kỹ thuật gây ra mưa nhân tạo để thích ứng với sự biến đổi khí hậu. (Ảnh: Istockphoto)

Việc áp dụng kỹ thuật gây mưa nhân tạo được thực hiện như một phần nỗ lực để gia tăng số lượng mưa hàng năm của Arab Saudi, hiện đang ở mức không vượt quá 100 mm một năm, sẽ tăng lên thêm từ 10–20%.

Kỹ thuật mà Arab Saudi sử dụng là tạo mây để gây ra mưa nhân tạo. Kỹ thuật này có thể giúp làm thay đổi thời tiết tại những khu vực nhất định, đồng thời làm tăng số lượng mưa và giảm thiểu sự thiệt hại của thiên tai như hạn hán, giảm ô nhiễm không khí, mưa đá, phục vụ các sự kiện quan trọng...

Kể từ sau khi xuất hiện lần đầu tại Mỹ vào năm 1946, việc tạo ra mưa nhân tạo là kỹ thuật đã từng được áp dụng ở nhiều quốc gia trên thế giới. Tính đến nay, có hơn 50 quốc gia trên thế giới đã và đang sử dụng kỹ thuật này.

Giải pháp thích ứng với sự biến đổi khí hậu?

Theo đó, tạo mây là kỹ thuật liên quan đến việc đưa hóa chất vào các đám mây, chẳng hạn như dùng hạt bạc I-ốt nhỏ để làm tăng số lượng mưa từ đám mây. Điều này sẽ giúp cho những giọt nước tập trung ở chung quanh các hạt bạc I-ốt. Sau đó, các giọt nước va vào nhau thành những giọt lớn hơn và làm tăng khả năng xảy ra mưa.

(Ảnh minh họa: Jim Brandenburg/Minden Pictures/Newscom)

Arab Saudi là một trong những quốc gia khô hạn nhất trên thế giới. Do đó, dự án làm ra mưa nhân tạo của quốc gia này nhằm hướng đến việc giảm tình trạng sa mạc hóa thông qua việc tăng số lượng mưa. Đây cũng chính là một trong những mục tiêu của Arab Saudi xanh, sáng kiến để giúp làm tăng thảm thực vật của đất nước và cải thiện khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu.

Theo ông Ayman Ghulam, giám đốc của Trung tâm Khí tượng quốc gia, đồng thời là người chịu trách nhiệm về chương trình tạo mây, trung tâm đã đáp ứng được mục tiêu về kết quả và khung thời gian của các hoạt động gieo mây nhân tạo này.

Chương trình gieo mây để gây ra mưa nhân tạo sẽ được tiến hành theo dõi sự hình thành các đám mây trên cả nước nhằm tìm ra các địa điểm tối ưu để thực hiện kỹ thuật này. Các chuyên gia sẽ sử dụng những vật liệu thân thiện với môi trường để gia tăng lượng mưa ở những khu vực trong mục tiêu đã hoạch định.

Ông Ayman Ghulam cho biết thêm, sáng kiến gieo mây là một trong những giải pháp đầy hứa hẹn để duy trì sự cân bằng về nguồn nước một cách an toàn, đồng thời dễ điều chỉnh việc phân phối nước và giúp tiết kiệm chi phí.

Nhiều quốc gia trên thế giới cùng đang sử dụng kỹ thuật khoa học tương tự để gây ra các cơn mưa nhân tạo cần thiết này. Chẳng hạn, Trung Quốc đã chi đến hàng triệu USD để làm thay đổi thời tiết trước các sự kiện lớn như Olympic Bắc Kinh 2008. Dự kiến TQ sẽ có một hệ thống biến đổi thời tiết để gây ra mưa nhân tạo với diện tích lên đến hơn 5,5 triệu km2, và khả năng ngăn chặn mưa đá với trên 580.000 km2.

Vào tháng 7/ 2021, một nhóm các khoa học gia tại Các Tiểu Vương quốc Arab Thống nhất (UAE) đã sử dụng loại máy bay không người lái để phóng điện vào đám mây. Thiết bị này được hợp tác sản xuất do UAE và những chuyên gia nghiên cứu từ ĐH Reading của Anh quốc.

Cụ thể, những chiếc máy bay không người lái này được phóng lên không trung để thu thập dữ liệu thời tiết và gây tác động vào các đám mây dưới dạng điện tích. Sau đó, điện tích sẽ giúp cho những giọt nước và các hạt khác kết tụ với nhau để tạo ra các đám mây mới và lớn hơn, từ đó giúp gia tăng cơ hội tạo ra mưa. Khi rơi khỏi đám mây, những giọt nước càng lớn thì càng có nhiều khả năng sẽ chạm đến mặt đất.

Cách làm này để gây ra mưa nhân tạo, giúp cho UAE được giải nhiệt trong tình trạng nắng nóng kéo dài tại quốc gia mà chỉ nhận được khoảng 10 cm lượng mưa mỗi năm.

Mưa nhân tạo được hình thành ra như thế nào?

Mưa nhân tạo đã được nhắc đến từ lâu. Ngay từ năm 1946, thí nghiệm làm mưa nhân tạo đầu tiên đã được tiến hành ở New York, Mỹ với hi vọng có thể giải quyết được tình trạng hạn hán nghiêm trọng.

Chính vì vậy, kỹ thuật "gieo hạt" đám mây đã ra đời kể từ đó. Để tạo ra mưa nhân tạo cần phải phun các hạt mịn (dạng bột hoặc sol khí) vào các đám mây với độ cao từ 2.000 m đến 4.000 m. Thực tế có hai cách để gieo hạt vào đám mây.

(Ảnh: letstalkscience)

* Thứ nhất, dùng một chiếc máy bay hạng nhẹ bắn pháo sáng có chứa đầy tinh thể natri clorua hoặc bạc I-ốt vào những đám mây. Các hạt này đóng vai trò giống như những hạt nhân làm cho hơi nước có trong đám mây ngưng tụ thành các giọt nước. Sau 15 – 30 phút, trời sẽ đổ mưa.

* Thứ hai, kỹ thuật này có chi phí thấp hơn. Đó là phóng loại hỏa tiển nhỏ từ mặt đất có chứa đầy hạt mịn lên những đám mây. Thiết bị này dùng để tác động vào khối ngưng tụ này và tạo ra những hạt mưa.

Dù có thể mang lại nhiều hiệu quả tốt nhưng việc tạo mưa nhân tạo bằng kỹ thuật gieo hạt đám mây vẫn còn là vấn đề gây ra tranh cãi.

Khủng hoảng về khí hậu đang đẩy các mô hình thời tiết lên mức cực đoan hơn, và điều này đang đe doạ đến một số khu vực bị thiếu nước trên thế giới. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tình trạng khan hiếm nước có ảnh hưởng xấu đến 40% dân số thế giới và khoảng 700 triệu người có nguy cơ phải di dời do tình trạng hạn hán vào năm 2030.

Do đó, sử dụng kỹ thuật làm mưa nhân tạo được coi là một trong những giải pháp giúp cho các quốc gia khi phải đối mặt với nguy cơ hạn hán cao có thể phần nào giải quyết được tình trạng xấu này.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, việc khuyến khích tạo ra lượng mưa nhiều hơn ở một khu vực nhất định cũng sẽ không đủ để chấm dứt trận hạn hán lớn hoặc tác động đến cuộc khủng hoảng khí hậu tiềm ẩn đang góp phần gây ra tình trạng thiếu nước và thay đổi thời tiết ở rất nhiều khu vực khác nhau trên thế giới.

Theo chuyên gia nghiên cứu Katja Friedrich tại ĐH Colorado (Mỹ): "Tôi không nghĩ rằng mưa nhân tạo sẽ giải quyết được vấn đề nhưng nó có thể có lợi ích. Tuy nhiên, tạo ra mưa nhân tạo cần là một phần của kế hoạch lớn hơn có liên quan đến việc giữ gìn nguồn nước một cách hiệu quả, thay vì chỉ tập trung vào một biện pháp duy nhất".

Ngoài ra, theo vị chuyên gia này, việc thực hiện kỹ thuật khoa học tạo mây cũng có thể gặp khó khăn do trong điều kiện thời tiết có nhiều sự thay đổi. Trên thực tế, tính cách khoa học về việc tạo ra mưa nhân tạo vẫn đang được nghiên cứu thêm và sẽ đưa đến nhiều kết quả khác nhau về tác động thực sự của nó.

Một số chuyên gia cũng lo ngại rằng cần phải nghiên cứu thêm về những loại hoá chất được sử dụng để kích thích gây ra mưa, nhằm bảo đảm an toàn cho môi sin môi trường trên Trái Đất này.

Bài viết tham khảo nguồn: Independent, AFP, Interestingengineering, Worldatlas