Hoa Kỳ, xứ sở nổi tiếng là … "trùm ăn vặt"!

[trungthuc]

Các công ty lớn báo cáo rằng doanh thu bán đồ ăn nhẹ (snack) đang tăng vọt. Doanh thu thuần của Doritos, Cheetos, Ruffles, PopCorners, Smartfood và SunChips đã tăng trưởng khá ấn tượng với hai con số trong quý II/2022. Doanh số bán lẻ của Pirate’s Booty cũng tăng khoảng 32% và doanh thu của SkinnyPop đã tăng khoảng 17%.

Văn hóa "snack"

Theo một cuộc khảo sát về thức ăn nhanh (fast food) trong năm 2021 của Mondelez, có khoảng 64% số người tiêu dùng trên toàn thế giới nói rằng, họ thích ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày hơn là một vài bữa lớn, tăng 59% so với năm 2019; có 62% số người khác cho biết họ đã thay thế ít nhất một bữa ăn mỗi ngày bằng loại thức ăn nhẹ. Thói quen ăn uống của người Mỹ cũng thay đổi theo thời thế. Cuộc Cách mạng Kỹ nghệ (The Industrial Revolution) mở ra mô hình truyền thống ba bữa ăn một ngày. Rồi những sự cải tiến về bao bì vào buổi bình minh của thế kỷ 20 đã đưa loại đồ ăn nhẹ trở thành xu hướng phổ biến rộng rãi.

Các siêu thị lớn đem đến cho người tiêu dùng vô số mặt hàng bóng bẩy và hấp dẫn để lựa chọn. Và trong đại dịch Covid này, sự thay đổi lớn trong phong cách làm việc của hàng triệu người Mỹ đã mở thêm cánh cửa cho những thức ăn vặt mới. Tất cả đều là tin tốt cho những người bán thức ăn nhanh, cho dù… không hoàn toàn tốt cho sức khỏe con người.

Theo Euromonitor International, thị trường thức ăn nhẹ (snack) của Mỹ đã tăng từ khoảng 116.6 tỷ USD năm 2017 lên khoảng 150.6 tỷ USD vào năm 2022. Dự báo cho biết sẽ tăng lên 169,6 tỷ USD vào năm 2027. Thức ăn nhẹ bao gồm cả trái cây, kem, bánh quy, thanh snack, kẹo và các đồ ăn nhẹ mặn khác, theo CNN.

(Ảnh: rod-long-Unsplash)

Sally Lyons Watt, bà phó chủ tịch điều hành của công ty nghiên cứu thị trường IRI đưa ra nhận định: "Ăn vặt ngày nay có sức lan tỏa lớn, thậm chí là chi phối hoàn toàn…lối sống của nhiều người!". Ashley Rose Young, một chuyên gia nghiên cứu về lịch sử thực phẩm tại Bảo tàng Lịch sử Quốc gia Smithsonian (Smithsonian National Museum of American History) có giải thích: "Tập quán ăn uống nề nếp đã chiếm vai trò chủ đạo ở Hoa Kỳ nhờ cuộc Cách mạng Kỹ Nghệ, khi lịch làm việc của nhà máy quy định cách ăn uống đúng giờ giấc của công nhân. Bạn sẽ ăn một bữa lớn trước khi đi làm để tạo ra năng lượng cho cả ngày. Sau đó, sẽ có một khoảng thời gian nghỉ giữa trưa để nạp thêm năng lượng và cuối cùng là một bữa ăn sau giờ làm việc".

Khi các bữa ăn ngày càng được tiêu chuẩn hóa ở Hoa Kỳ, các quy tắc mới về ăn uống cũng xuất hiện cùng với thái độ thay đổi nhận thức đối với việc ăn vặt.
"Vào thế kỷ 19, những món ăn nhẹ như đậu phộng được những người bán hàng rong bán và bị 'kỳ thị' vì cho là chỉ dành cho tầng lớp lao động và người nghèo", Abigail Carroll viết trong Three Squares xuất bản năm 2013 nói về thói quen ăn vặt của người Mỹ. "Khi các bữa ăn, đặc biệt là bữa tối, đã trở thành một nghi thức lịch sự hơn và được ấn định chặt chẽ hơn, thì việc ăn vặt bị xem là… 'vi phạm quy tắc ăn uống' và 'không chấp nhận được'".

Nhưng khi cuộc sống dần dần hối hả hơn, những người bán thực phẩm đã nhìn thấy cơ hội kinh doanh và tận dụng mọi cách để đưa chúng ra thị trường. Để làm được điều đó, họ cần loại bao bì tốt hơn để bảo quản thức ăn. Cuối cùng, một nhóm doanh nhân đã mở ra cánh cửa cho thức ăn nhanh ra đời, đi vào thế giới ẩm thực. Đó là công ty Cracker Jack. Frederick và Louis Rueckheim, hai anh em người Đức sống ở Chicago, là cha đẻ của món bánh bắp ngọt và bánh snack đậu phộng.

"Năm 1896, họ đã mang chúng đi từ thành phố này sang thành phố khác để quảng cáo và truyền bá các thức ăn nhẹ này", Abigail Carroll viết.
Để giữ cho sản phẩm của Cracker Jack tươi lâu hơn, hai anh em hợp tác với Henry Eckstein, người đã chế tạo ra một lớp lót sáp (wax) đặc biệt dùng để tráng cho những chiếc túi bảo quản. Bao bì sáng tạo của Cracker Jack đã mở ra một kỷ nguyên mới cho loại thức ăn nhẹ. Những năm sau đó, các công ty chế biến thực phẩm như Nabisco và Kellogg cũng sản xuất dựa trên kỹ thuật mới đó hoặc điều chỉnh cho phù hợp với các mặt hàng riêng của mình.

(Ảnh: melissa-walker-horn-Unsplash)

Snack ở mọi lúc mọi nơi

Trong nhiều năm gần đây, những thay đổi khác trong văn hóa và kỹ nghệ chế biến thực phẩm ở Hoa Kỳ đã khiến cho thú ăn vặt ngày càng hấp dẫn hơn. Lò vi sóng, lần đầu tiên được giới thiệu vào năm 1955, cho phép sản xuất ra một loại thực phẩm đóng gói hoàn toàn mới. Và sau Thế chiến Thứ 2, nhiều người bắt đầu mua hàng tạp hóa từ các công ty bán lẻ lớn, tiền thân của siêu thị ngày nay, thay vì ở cửa hàng tạp hóa nhỏ ở gần nơi cư ngụ.

Rồi thế hệ "millennial" (sinh vào vào thập niên 1980) đã giúp cho xu hướng ăn vặt càng tăng tốc hơn nữa. Sau đó, đại dịch bùng phát, dẫn đến sự bùng nổ khuynh hướng ăn vặt. Mọi người bắt đầu ăn đồ ăn nhẹ vào đêm khuya nhiều hơn. Một phần là do họ phải chịu đựng những ngày tù túng trong đại dịch. Và do phải chăm sóc con cái không thể đến trường, nhiều bậc cha mẹ làm việc nhiều hơn vào ban đêm phải dùng đồ ăn nhẹ để nạp thêm năng lượng. Thức khuya dần dần trở thành thói quen mới.

Những lời báo động

Không phải tất cả món ăn nhẹ đều giống nhau, và việc ăn vặt có hại gì cho sức khỏe hay không? Jessica Bihuniak, một chuyên gia về dinh dưỡng kiêm phụ tá giáo sư về dinh dưỡng lâm sàng tại Trường Văn hóa, Giáo dục và Phát triển Con người Steinhardt thuộc Đại học NYU (NYU Steinhardt School of Culture, Education, and Human Development) cho biết: "Tất cả các loại trái cây, rau, những sản phẩm từ sữa ít béo, nguồn protein nạc đều có thể xếp vào nhóm an toàn; trong kẹo, nước ngọt, khoai tây chiên với chất béo bão hòa… sẽ không tốt nếu ăn thường xuyên".

"Khi nói đến hàng hóa đóng gói trong thời hạn sử dụng, người tiêu dùng cần đọc kỹ các thông tin dinh dưỡng trên bao bì". Jessica Bihuniak khuyên: "Phần quan trọng là đọc kỹ nhãn thực phẩm, để ý về hàm lượng muối, hàm lượng bổ sung và chất béo bão hòa".

Cũng cần lưu ý về các cuộc nghiên cứu gần đây đã phát hiện rằng tất cả các loại thực phẩm chế biến nhanh đều có liên quan ít nhiều đến ung thư và tử vong sớm. "Đối với một số người, ăn nhẹ sẽ gọn gàng hơn bữa ăn truyền thống", Bihuniak nói. "Lối suy nghĩ này hoàn toàn ổn, chỉ khi nào bạn biết chọn ra các thực phẩm tốt và phù hợp cho sức khỏe".

Càng phân tích dài dòng theo khoa học và nghiên cứu này nọ cũng không đi đến đâu, vì khi đã là thói quen rồi thì rất rất khó bỏ. Nhưng trong đó lại thiếu yếu tố quan trọng và nguy hiễm này: gần như 99% thức ăn nhanh do để tiết kiệm chi phí nên họ đã pha chế với loại "chất tạo ngọt" (mà tôi gọi là "đường hóa học" trong khi họ gọi là "high fructose corn syrup")) nên thực phẫm chế biến ra rất ngon, rất ngọt và gây ghiền cho người ăn vào. Càng ăn nhiều, ăn lâu dài nếu không dính tiểu đường loại 2 là phép lạ, cho nên chuyện này là... tùy duyên!!