Mây mù phủ kín chặng cuối bầu cử giữa nhiệm kỳ Mỹ. Đảng Cộng ḥa đầu năm nay khoe rằng một “làn sóng màu đỏ" đang h́nh thành. Thế nhưng, chỉ vài tháng sau đó, phán quyết lật ngược Roe v. Wade đă thay đổi t́nh thế cuộc đua.
Chưa đầy một tháng trước khi cuộc bầu cử giữa kỳ diễn ra tại Mỹ, đảng Cộng ḥa dường như nhận được nhiều sự “ưu ái" hơn và có khả năng giành lại Hạ viện.
Nhưng tại Thượng viện Mỹ, cuộc đua đang ở thế giằng co, giữa lúc chiến dịch quảng cáo hàng triệu USD bao trùm các bang chiến trường hàng đầu.
Trong gần hai thập kỷ, các cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ đă chứng kiến sự tiếp nối của hai làn sóng đảng phái: Chiến thắng dành cho đảng Dân chủ vào năm 2006, đảng Cộng ḥa vào năm 2010 và 2014, sau đó quay lại Dân chủ vào năm 2018.
Tuy nhiên, khi những lá phiếu đầu tiên được gửi đến tay cử tri, kết quả của cuộc bầu cử vào ngày 8/11 sắp tới có vẻ khó đoán một cách bất thường.
Đặc biệt, ba bang chiến trường - Georgia, Nevada và Pennsylvania - đă nổi lên như tâm điểm của cuộc đua tại Thượng viện Mỹ với số lượng các cuộc tranh căi và quảng cáo ngày càng lớn.
Thay v́ thể hiện bất đồng trong từng chính sách cụ thể, các cuộc đối thoại của hai đảng trên sóng truyền h́nh và trong chiến dịch chạy đua chủ yếu tranh luận về danh sách các thách thức, mối đe dọa mà quốc gia phải đối mặt, theo cách hoàn toàn khác nhau.
Đảng Cộng ḥa đă khiến các cử tri phải trầm trồ trước những thông điệp về nền kinh tế ảm đạm, lạm phát gia tăng, tỷ lệ tội phạm đáng sợ và một Tổng thống Biden không được ḷng dân.
Trong khi đó, đảng Dân chủ đáp trả bằng cách nhắc nhở các cử tri về quyền phá thai mới bị tước bỏ gần đây và viễn cảnh đồng minh của cựu Tổng thống Donald Trump trở lại nắm quyền.
New York Times đánh giá cuộc bầu cử năm nay diễn ra như một chuyến tàu lượn chính trị. Vào mùa xuân năm nay, đảng Cộng ḥa c̣n khoe rằng một “làn sóng màu đỏ" đang được h́nh thành.
Thế nhưng, chỉ vài tháng sau, các đảng viên Dân chủ đă tuyên bố lấy lại đà sau khi Ṭa án Tối cao Mỹ quyết định lật ngược phán quyết vụ Roe v. Wade, kích động các cử tri cấp tiến và độc lập. Một lần nữa, con lắc lại dao động.
“Tôi ước cuộc bầu cử diễn ra cách đây một tháng”, Navin Nayak, một chiến lược gia của đảng Dân chủ và là chủ tịch của Trung tâm Quỹ hành động v́ sự tiến bộ của Mỹ, nói.
Những người ủng hộ quyền phá thai tập hợp lại ở bang Wisconsin. Ảnh: New York Times.
Cơ hội cho đảng Cộng ḥa ở Hạ viện
Thách thức đối với đảng Dân chủ là họ không được phép có bất cứ sai sót ǵ. Bám sát nút trong cuộc đua vào Thượng viện với tỷ lệ 50-50 và chỉ nhỉnh hơn ở Hạ viện với con số trên đầu ngón tay, họ đang t́m cách thách thức không chỉ tỷ lệ bất tín nhiệm của ông Biden mà c̣n cả lịch sử.
Trong lịch sử chính trị nước Mỹ gần đây, đảng cầm quyền thường mất các ghế tại Hạ viện trong nhiệm kỳ 4 năm đầu tiên của một tổng thống.
“Ngay cả những chấn động nhỏ nhất cũng có thể biến Dân chủ trở thành phe thiểu số”, Peter Hart, một nhà thăm ḍ ư kiến lâu năm của đảng Dân chủ, nói.
Từ giờ đến tháng 11, đảng nào đưa ra những vấn đề được cử tri quan tâm hơn th́ đảng đó sẽ có ưu thế trong cuộc đua.
“Thông điệp của đảng Dân chủ là: ‘Nếu các đảng viên Cộng ḥa được bầu, bầu trời có thể sụp đổ’”, Paul Shumaker, chiến lược gia kỳ cựu của đảng Cộng ḥa có trụ sở tại Bắc Carolina, cho biết.
Tuy nhiên, ông nói rằng các cử tri “thấy bầu trời đang sụp đổ, nhưng tất cả là do nền kinh tế tồi tệ của chính quyền Biden. Việc các mặt hàng tạp hóa tăng giá ở cửa hàng giờ là chuyện thường ngày trong cuộc sống”.
Đảng Cộng ḥa đang lạc quan trong việc giành lại ghế ở Hạ viện Mỹ. Đại diện Elise Stefanik của New York, Chủ tịch Hội nghị đảng Cộng ḥa tại Hạ viện, đă dự đoán về một "cơn sóng thần màu đỏ" trong cuộc phỏng vấn.
“Tôi nghĩ rằng chúng tôi có thể chiến thắng và hơn (đảng Dân chủ) 35 ghế. Điều này sẽ mang lại cho chúng tôi thế đa số lớn nhất kể từ cuộc Đại suy thoái”, bà nói.
Trên thực tế, đảng Cộng ḥa chỉ cần một “gợn sóng” màu đỏ là có thể giành được chiếc búa từ Chủ tịch Hạ viện hiện tại Nancy Pelosi - thành viên của đảng Dân chủ.
Các nhà phân tích chính trị cho biết để duy tŕ quyền lực, đảng Dân chủ sẽ cần gần như quét sạch các bang chiến trường, giành được khoảng 80% trong số đó .
“Chúng tôi luôn biết rằng điều này sẽ rất khó khăn”, Sean Patrick Maloney, Chủ tịch Ủy ban Vận động Quốc hội của đảng Dân chủ tại Hạ viện Mỹ cho biết.
Liệu đảng Dân chủ có thể lật ngược t́nh thế?
Tại Thượng viện Mỹ, chỉ cần một bang nghiêng về phe Cộng ḥa, họ sẽ kiểm soát pḥng họp trong nhiệm kỳ tới.
Đảng Cộng ḥa đă cải thiện vị thế của họ trong một số cuộc đua quan trọng vào Thượng viện Mỹ - bao gồm ở bang Nevada, Pennsylvania và Wisconsin - bằng cách hạ bệ các thành viên đảng đối thủ thông qua chủ đề tội phạm.
Nhưng những ưu thế đó phần nào đă bị lu mờ bởi cuộc tranh đấu giữa các thành viên đảng Cộng ḥa ở Arizona và ở Georgia, nơi chiến dịch của ứng cử viên Herschel Walker bị nhấn ch́m bởi cáo buộc ông đă chi tiền cho bạn gái cũ phá thai.
Một trong những diễn biến quan trọng khác diễn ra ở New Hampshire, nơi đảng Cộng ḥa đề cử chính trị gia Don Bolduc vào tháng 9, bất chấp cảnh báo rằng “những ư tưởng điên rồ” mà ông Don ấp ủ sẽ khiến ông không được cử tri lựa chọn.
Thất bại trong việc tuyển chọn ứng viên đă cản trở cuộc đua của đảng Cộng ḥa ở Thượng viện Mỹ trong suốt năm nay. Vào mùa hè này, nghị sĩ Mitch McConnell, lănh đạo phe thiểu số Thượng viện, đă phàn nàn về “chất lượng ứng viên”.
Nhưng đó chưa phải tất cả. Hầu hết chiến lược gia Thượng viện Mỹ đều nhận thấy khả năng giành thắng lợi trong cuộc đua phụ thuộc rất nhiều vào Nevada, Georgia và Pennsylvania. Bên nào giành được hai trong ba bang trên sẽ nhận được ủng hộ mạnh mẽ để chiếm đa số ghế.
Cả hai đảng vẫn đang t́m cách kéo giăn bản đồ. Một siêu Ủy ban vận động chính trị (PAC) của đảng Dân chủ vừa bơm thêm tiền vào khu vực Bắc Carolina. Trong khi đó, các đảng viên Cộng ḥa đă vận động cử tri ở Colorado. Hàng triệu USD quảng cáo cũng đang được đổ vào Ohio và Florida.
Các thành viên đảng Dân chủ cảnh báo thành công của đảng Cộng ḥa trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ có thể mở đường cho sự trở lại của phong trào Trump. Ảnh: New York Times.
Thấp thoáng trong bối cảnh chính trị là tỷ lệ bất tín nhiệm đối với ông Biden. Theo một cuộc thăm ḍ dư luận của Reuters/Ipsos vào ngày 4/10, tỷ lệ tín nhiệm của Tổng thống Mỹ Joe Biden đă giảm trong tuần này và gần chạm mức thấp nhất trong nhiệm kỳ tổng thống.
Trong bối cảnh đó, chiến lược của các thành viên đảng Dân chủ là lên tiếng cảnh báo rằng việc đảng Cộng ḥa chiến thắng có thể mở đường cho sự trở lại nắm quyền của phong trào cựu Tổng thống Donald Trump.
Và nếu chiến lược này h́nh thành, đó sẽ lại là một trận tái đấu giữa ông Biden và ông Trump, dù không có bất cứ vị chính trị gia nào có tên trong lá phiếu.
Bà Stefanik ngay sau đó đă cáo buộc các thành viên đảng Dân chủ đang cố gắng đánh lạc hướng cử tri.
“Đảng Dân chủ đang cố gắng biến cuộc bầu cử thành một cuộc trưng cầu dân ư về ông Trump”, bà nói. "Không phải vậy. Đó là một cuộc trưng cầu dân ư về ông Joe Biden”.
Bên cạnh ông Trump, vấn đề quyền phá thai cũng đang đứng ở vị trí trung tâm trong cuộc đua bầu cử của đảng Dân chủ.
Thống đốc bang Bắc Carolina Roy Cooper, Chủ tịch Hiệp hội Thống đốc đảng Dân chủ, cho biết phán quyết lật ngược Roe v. Wade đă ảnh hưởng mạnh mẽ tới quyết định của các “swing voter” (cử tri chưa quyết định). Ông Cooper nói thêm rằng cú sốc vẫn chưa hết.
Trong bối cảnh đó, đảng Cộng ḥa đang t́m kiếm một chiến lược mới. Tại Nevada, Adam Laxalt, ứng cử viên Thượng viện của đảng Cộng ḥa, đang phát quảng cáo trên truyền h́nh rằng bất kể điều ǵ xảy ra ở Washington, phá thai sẽ vẫn hợp pháp ở Nevada.
Động thái này được cho là nhằm cố gắng hướng sự chú ư của cử tri trở lại tội phạm và kinh tế - những chủ đề chính của “đảng đỏ".
“Trong hai năm qua, các chính trị gia đảng Dân chủ đă gây thiệt hại đáng kinh ngạc cho nước Mỹ”, một quảng cáo nhấn mạnh. “Nhưng có một điều không thay đổi: Phá thai ở Nevada. Tại sao những người theo đảng Dân chủ như Catherine Cortez Masto chỉ nói về một thứ không thay đổi? Bởi v́ họ không thể bào chữa cho những thứ khác”.
VietBF@ sưu tập
