Du kích Kherson âm thầm thu thập thông tin về lực lượng Nga, tạo điều kiện để quân đội Ukraine tập kích và buộc đối phương rút khỏi thành phố.
Trong thời gian kiểm soát thành phố Kherson ở miền nam Ukraine, lực lượng Nga trưng dụng một cửa hàng điện tử lớn, biến nó thành bệnh viện dă chiến, doanh trại và kho chứa thực phẩm.
Một buổi sáng mùa hè, quân đội Ukraine tiến hành đ̣n tập kích chính xác vào cửa hàng này và phá hủy nó hoàn toàn. Nhiều mục tiêu khác ở Kherson cũng bị tập kích ngày hôm đó.
Trước cuộc tập kích, một nhóm dân địa phương đă gửi những tấm ảnh về vị trí và tọa độ của lực lượng Nga cho quân đội Ukraine thông qua một kênh Telegram được mă hóa. Thông tin t́nh báo đó giúp quân đội Ukraine nhắm chính xác mục tiêu, theo một quan chức quân sự từng làm việc với các nhóm du kích Kherson.
Đội du kích Kherson coi do thám lực lượng Nga là một phần công việc hàng ngày của họ, đóng vai tṛ quan trọng để giúp quân đội chính phủ tấn công chính xác các mục tiêu quan trọng, buộc Nga phải rút khỏi Kherson tháng trước.
Họ theo dơi các con đường dẫn vào thành phố, xem xét dữ liệu từ camera gắn ở những giao lộ quan trọng, hay giả vờ lùa đàn gia súc ra đồng để giám sát vị trí triển khai của quân đội Nga.
Oleksiy Danilov, người đứng đầu Hội đồng Quốc pḥng và An ninh Quốc gia Ukraine, cho biết các nhóm du kích ở Kherson đóng vai tṛ hỗ trợ tích cực cho chiến dịch của quân đội giành lại các vùng lănh thổ mà Nga kiểm soát, bất chấp nguy hiểm.
"Mọi thứ diễn ra tương tự ở Donetsk, Lugansk và những nơi khác. Người của chúng tôi có ở khắp nơi", ông nói.
Sĩ quan trinh sát Andrei của lực lượng Ukraine ở Kherson. Ảnh: WSJ.
Nhóm Telegram của đội du kích được thành lập một ngày sau khi Nga mở chiến dịch quân sự ở Ukraine hôm 24/2. Tới đầu tháng 3, xe tăng, thiết giáp Nga tiến vào kiểm soát thành phố Kherson, thủ phủ của tỉnh cùng tên.
Đội du kích có khoảng 20 thành viên. Sau khi Nga đánh sập hệ thống Internet của Ukraine ở Kherson, các đội viên chuyển sang sử dụng mạng di động và phần mềm VPN để che giấu hoạt động khi liên lạc với quân đội chính phủ. Hai thành viên trong đội là sĩ quan trinh sát Ukraine, những người chịu trách nhiệm phân tích h́nh ảnh và tọa độ được các thành viên gửi về, rồi chuyển chúng cho các chỉ huy quân sự. Sau đó, các sĩ quan ở Kiev sẽ tiếp tục phân tích dữ liệu, lựa chọn mục tiêu và ra lệnh tập kích.
Tại làng Chornobayivka ở ngoại ô Kherson, một du kích liên tục theo dơi những con đường xung quanh căn hộ đang sống. Anh dùng camera trên điện thoại để phóng to h́nh ảnh và ghi lại nếu phát hiện điều bất thường. "Tôi không biết cách chiến đấu, nhưng ít nhất tôi có thể hỗ trợ theo cách này", anh nói.
Ba ngày sau khi chiến sự nổ ra, Oleksandr, nhân viên IT và thành viên đội du kích, nhận được những h́nh ảnh về phương tiện quân sự gần sân bay ngoại ô Kherson. Anh lập tức gửi thông tin cho nhóm.
Sáng hôm sau, tư lệnh lực lượng vũ trang Ukraine Valery Zaluzhny đăng video cho thấy hàng dài phương tiện quân sự bên ngoài sân bay Kherson bị tập kích và ch́m trong khói lửa. "Chào mừng đến với địa ngục", tướng Zaluzhny viết.
Andrei, sĩ quan trinh sát trong một lữ đoàn Ukraine phụ trách thu thập thông tin từ đội du kích, nói rằng công việc của nhóm đă giúp đỡ quân đội rất nhiều.
"Dân thường ở Kherson nh́n thấy xe tăng đối phương di chuyển, thấy nơi họ tổ chức tiệc tùng hay thậm chí giặt quần áo cho binh sĩ Nga, sau đó chia sẻ thông tin cho chúng tôi. Nếu không có họ, quân đội chúng tôi không có cách nào biết được những thông tin như vậy", một sĩ quan an ninh Ukraine nắm rơ về hoạt động của du kích địa phương cho hay.
Lực lượng Ukraine thường mất 15 phút để hành động khi phát hiện tổ hợp tên lửa Buk cũng như các hệ thống pḥng không khác của Nga xuất hiện ở Kherson. Khi nhận được ảnh hoặc video do nhóm du kích gửi tới, Andrei sẽ coi đó là bằng chứng quan trọng về vị trí của lực lượng Nga và yêu cầu quân đội triển khai máy bay không người lái (UAV) để xác minh mục tiêu.
Maksym, thợ sửa xe và là thành viên đội du kích, từng đến Crimea ba lần cùng một sĩ quân Nga mà anh giúp sửa xe ở Kherson. Trong suốt thời gian đó, Maksym thu thập các thông tin giá trị cho quân đội Ukraine.
Maksym phải dùng thuốc an thần để giúp anh b́nh tĩnh trong suốt hành tŕnh. "Nó rất căng thẳng", anh nói.
Khi họ đến thành phố Simferopol của Crimae trong chuyến đi thứ ba, anh được mời uống rượu với ba sĩ quan Nga khác. Anh đă chuyển hết thông tin từ cuộc tṛ chuyện đó cho quân đội, giúp xác định nhiều binh sĩ Nga đang đóng quân ở Tarasivka, miền nam Ukraine.
"Trước khi anh ấy lên đường tới Crimea, chúng tôi đă gặp và trao đổi về những thông tin chúng tôi cần. Anh ấy đă giúp chúng tôi rất nhiều", Andrei kể.
Ihor Kotelevich tuyên bố ḿnh là thành viên đội du kích 10 người từng "cài thuốc nổ" dưới xe các quan chức thân Nga ở Kherson. Giới chức an ninh Ukraine cho biết các đội viên du kích thường xuyên có những hoạt động như vậy bên trong khu vực Nga kiểm soát, nhưng Kotelevich không đưa ra bằng chứng chứng minh cho hoạt động của ḿnh.
Trên lănh thổ mà Nga kiểm soát, "các vụ nổ có thể xảy ra ở chỗ này chỗ kia", người đứng đầu cơ quan t́nh báo SBU Vasyl Malyuk nói hồi tháng 10. "Tôi không thể mở bản đồ và giải thích chính xác mọi thứ xảy ra như thế nào và ai thực hiện, bởi nó có thể gây nguy hiểm cho những người có liên quan".
Sau loạt vụ tập kích hồi tháng 3, Nga đă siết chặt kiểm soát an ninh ở Kherson. Hôm 28/3, các đặc vụ Cơ quan An ninh Liên bang Nga (FBS) đă tới nhà và bắt một thành viên đội du kích. Không lâu sau đó, họ bắt thêm hai thành viên khác của nhóm.
"Chúng tôi lập tức nghi ngờ rằng có ai đó trong nhóm đă mật báo cho họ", Oleksandr, kỹ sư IT, nói.
Các thành viên đă xóa nhật kư tṛ chuyện của họ với những người bị bắt và đề ra quy tắc mới. Mỗi sáng, các thành viên phải gửi một video cho thấy ḿnh đang ở nhà, để chứng minh họ chưa bị bắt. Bất kỳ ai không gửi được video sẽ lập tức bị xóa khỏi nhóm Telegram.
Một thành viên đă bị xóa khỏi nhóm liên lạc sau khi không thực hiện quy tắc này. Nhưng vài ngày sau, anh ta gửi video cho các thành viên trong nhóm, đề nghị cho vào lại nhóm Telegram. Video cho thấy anh ta ngồi ở bàn với một ly nước, khuôn mặt hơi sưng, tay run rẩy cầm điếu thuốc. Đằng sau chiếc bàn là bức tường màu be và ở góc là cánh cửa kim loại. Anh ta nói đến thăm bà và để quên điện thoại ở nhà.
"Rơ ràng anh ta đang ngồi trong pḥng giam", Oleksandr nói, thêm rằng họ quyết định không thêm anh ta vào nhóm.
10 ngày sau, FBS đến nhà bố mẹ Oleksandr ở Kherson và lục soát. Oleksandr lúc đó đă có giấy tờ tùy thân giả và tạm lánh ở nhà một người bạn. Vợ và con gái anh đă sơ tán tới Pháp từ tháng 4.
Trong những tháng sau đó, với hệ thống pháo HIMARS của Mỹ, Ukraine bắt đầu pháo kích các cây cầu chiến lược vào thành phố Kherson và các cơ sở hậu cần quan trọng khác của Nga. Ngay sau đó, quân đội Ukraine phát động chiến dịch phản công và giành lại nhiều ngôi làng ở ngoại ô Kherson.
Một thành viên đội du kích là người am hiểu kỹ thuật, thường xuyên chặn thu các cuộc liên lạc bằng sóng vô tuyến của lực lượng Nga, cũng như loại bỏ các tín hiệu gây nhiễu. Những cuộc liên lạc bị chặn thu này giúp quân đội Ukraine biết trước các cuộc pháo kích, đồng thời xác định vị trí các khẩu đội pháo Nga dễ dàng hơn.
Trong bản ghi âm một cuộc liên lạc bị chặn thu, binh sĩ Nga thông báo với pháo binh về tọa độ mục tiêu. "Chúng tôi sẽ bắn trong 2-3 phút nữa. Chúng tôi đang gặp vấn đề về nạp đạn", một lính pháo binh Nga nói. Ngay sau đó, lính pháo binh Nga liên lạc với nhau trong hoảng loạn khi bị Ukraine pháo kích, hỏi nhau tại sao vị trí của họ bị lộ.
Tới tháng 9, các cuộc liên lạc bị chặn thu cho thấy lính Nga phàn nàn về t́nh trạng thiếu nguồn tiếp tế và nhiên liệu, đồng thời đổ lỗi lẫn nhau. Giữa tháng 11, Nga rút toàn bộ lực lượng khỏi thành phố Kherson.
