Chuyên cơ của Tổng thống Mỹ cất cánh vào rạng sáng đưa ông đến Ukraine, sau nhiều tháng đội ngũ cố vấn đánh giá rủi ro an ninh.
Chuyến thăm của Tổng thống Mỹ Joe Biden đến Ukraine sáng 20/2 được giữ bí mật với truyền thông và dư luận đến phút chót. Theo CNN, chuyên cơ Air Force One cất cánh từ sân bay quân sự Andrews tại bang Maryland ở ngoại ô thủ đô Washington vào 4h15 ngày 19/2 giờ miền đông Mỹ (16h15 ngày 19/2 giờ Hà Nội).
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky (trái) đón người đồng cấp Mỹ Joe Biden tại Kiev ngày 20/2. Ảnh: AFP.
Nhà Trắng không công bố trước hoạt động này trong lịch tŕnh chính thức. Giới chức Mỹ tuần qua phủ nhận Kiev nằm trong danh sách các điểm đến của Tổng thống Biden tại châu Âu. Nếu đúng theo kế hoạch được công khai, ông Biden sẽ khởi đầu chuyến công du châu Âu với điểm đến là Ba Lan, quốc gia láng giềng của Ukraine.
Đoàn tháp tùng ông Biden trong chuyến thăm lần này có quy mô hạn chế, bao gồm Cố vấn An ninh Quốc gia Jake Sullivan, Phó chánh văn pḥng Nhà Trắng Jen O'Malley Dillon và trợ lư riêng Annie Tomasini.
Ông Biden từ lâu đă muốn đến Ukraine nhưng phương án này đă bị Nhà Trắng nhiều lần bác bỏ v́ Ukraine được xem là vùng chiến sự và quân đội Mỹ không đủ khả năng kiểm soát các rủi ro an ninh. "Họ không để tôi đi qua biên giới để tận mắt chứng kiến những ǵ đang diễn ra ở Ukraine, nhưng dẫu sao điều này cũng dễ hiểu", Tổng thống Mỹ nói vào tháng 4/2022, khi ông thăm Ba Lan.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky từng mời người đồng cấp Mỹ đến thăm Kiev vào đầu năm 2022, khi căng thẳng biên giới Nga - Ukraine tăng nhiệt nhưng chiến sự chưa bùng phát. Đến tuần qua, khi phát biểu trực tuyến với Hội nghị An ninh Munich ở Đức, ông Zelensky lặp lại lời mời lănh đạo Mỹ sang thăm Ukraine, song thừa nhận rằng hai người vẫn có thể trao đổi qua nhiều phương thức khác và không nhất thiết ông Biden phải đến Kiev.
Quan chức Nhà Trắng tiết lộ các cố vấn đă t́m cách thuyết phục ông Biden từ bỏ ư định sang Ukraine, xoáy vào hàng loạt nguy cơ khó lường trong vùng chiến sự và giới hạn nguồn lực bảo vệ.
Tuy nhiên, ông Biden muốn đến Ukraine vào dịp một năm chiến sự nổ ra để thể hiện sự ủng hộ của Washington với Kiev. Các kịch bản cho buổi gặp Tổng thống Zelensky đă được giao cho một nhóm nhỏ trợ lư thân tín của ông Biden nghiên cứu suốt nhiều tháng. Thành viên nhóm được cắt cử từ Văn pḥng Chánh văn pḥng Nhà Trắng, Hội đồng An ninh Quốc gia và Văn pḥng Quân sự Nhà Trắng, cộng với tham mưu từ một vài quan chức Cơ quan Mật vụ Mỹ, Lầu Năm Góc và các cơ quan t́nh báo.
Ông Biden thường xuyên nhận báo cáo về các kịch bản chuyến thăm, trong đó có đánh giá loạt rủi ro mà ông có thể gặp phải, theo Phó cố vấn An ninh Quốc gia Jon Finer.
Dẫn nguồn thạo tin trong Nhà Trắng, tạp chí Rolling Stone tiết lộ một trong những kịch bản được đề xuất là ông Biden gặp ông Zelensky tại địa điểm bí mật ở biên giới Ba Lan - Ukraine. Một phương án khác là ông Biden vào Ukraine nhưng chỉ đến Lviv, thành phố ở miền tây Ukraine thi thoảng bị không kích nhưng nh́n chung an toàn hơn so với các địa phương khác.
Theo tiết lộ từ Sullivan, phải đến cuộc họp cùng đội ngũ cố vấn cấp cao nhất vào ngày 18/2 ở Pḥng Bầu dục, ông Biden mới chốt quyết định đến Ukraine. Tối đó ông vẫn cùng phu nhân dùng bữa bên ngoài Nhà Trắng, rồi không xuất hiện trước công chúng thêm lần nào cho đến khi đặt chân đến quảng trường trung tâm Kiev. Tổng thống Mỹ chọn điểm đến là thủ đô Ukraine, phương án nguy hiểm nhất nhưng đi kèm với hiệu ứng chính trị cao nhất.
Bối cảnh an ninh khó lường tại Ukraine, đặc biệt khi Nga những tháng qua tổ chức nhiều đợt tập kích nhắm vào Kiev và các thành phố lớn, khiến chuyến thăm của ông Biden trở thành bất ngờ lớn đối với giới chức phương Tây, các nhà quan sát chiến sự Nga - Ukraine lẫn giới thạo tin chính trường Mỹ.
Cố vấn Jake Sullivan ngày 20/2 tiết lộ Nhà Trắng báo trước cho Điện Kremlin khoảng vài tiếng trước khi máy bay chở ông Biden cất cánh nhằm đảm bảo không có sự cố ngoài ư muốn.
"Ông Biden hài ḷng khi có thể kiểm soát rủi ro", Sullivan nói.
"Đây là mức rủi ro mà ông Joe Biden sẵn sàng chấp nhận. Ông ấy nhận thấy sự hiện diện của ḿnh là vô cùng quan trọng, dù hành tŕnh có khó khăn đến mức nào. Ông đă chỉ đạo đội ngũ xúc tiến chuyến thăm bất chấp công tác hậu cần vô cùng phức tạp", Giám đốc Truyền thông Nhà Trắng Kate Bedingfield cho biết.
