Theo như có một chuyên gia chăm sóc tóc chuyên nghiệp ước tính, để duy tŕ vẻ ngoài trẻ trung với mái tóc đen tuyền, các chính trị gia Trung Quốc thường phải nhuộm lại mái tóc đen của họ mỗi 10 ngày một lần hoặc lâu hơn chút ít, do tóc đen tuyền là yêu cầu truyền thống của giới lănh đạo ở Trung Quốc từ thời cổ đại, nhưng Tập Cận B́nh đă tự tạo ra một ngoại lệ…
Tập Cận B́nh với mái tóc muối tiêu (ảnh: Li Xueren/Xinhua via Getty Images)
V́ sao lănh đạo TQ thường luôn nhuộm tóc đen? Chuyện này không liên quan ǵ đến hệ tư tưởng cộng sản. Ư tưởng rằng những người cai trị phải có mái tóc đen, dấu hiệu của sức sống và năng lượng dồi dào, đă có từ thời cổ đại. Như Mạnh Tử đă nói vào thế kỷ thứ 4 trước Công nguyên: “Những người có mái tóc trắng nên được chăm sóc hơn là làm những công việc nặng nhọc”.
Từ quan điểm này, sẽ rất lạ, nếu TQ được cai trị bởi “những người tóc trắng” cần được người khác chăm sóc hơn là lo chuyện quốc gia đại sự. Một chuyên gia chăm sóc tóc chuyên nghiệp ước tính, để duy tŕ vẻ ngoài trẻ trung với mái tóc đen tuyền, các chính trị gia TQ phải nhuộm lại mái tóc của họ mỗi 10 ngày một lần hoặc lâu hơn chút ít.
Đối với một nhà lănh đạo TQ, mái tóc muối tiêu hay bạc trắng đồng nghĩa với việc ông ta đă rời bỏ chính trường, cho dù bằng ép buộc, tự nguyện hoặc hết nhiệm kỳ. Khi cựu Ủy viên Bộ Chính trị Chu Vĩnh Khang (nạn nhân cấp cao nhất trong chiến dịch chống tham nhũng của Tập Cận B́nh) ra ṭa vào năm 2015, mái tóc đen của ông đă chuyển sang bạc trắng. Trong khi đó, cựu Chủ tịch Giang Trạch Dân vẫn tiếp tục nhuộm tóc khi xuất hiện trước công chúng cho đến tận 90 tuổi và vẫn thực thi quyền lực ở hậu trường.
“Mốt” tóc muối tiêu dường như là “qui định” mới, theo tiêu chuẩn “đồng bộ” và “nhất quán” đặc sệt màu sắc cộng sản Trung Quốc – ảnh: Tập Cận B́nh và tân Thủ tướng Lư Cường với màu tóc hệt nhau (Lintao Zhang/Getty Images)
Cựu Chủ tịch Hồ Cẩm Đào là người luôn gửi thông điệp từ mái tóc: Mái tóc đen của ông ḥa quyện với các nhà lănh đạo khác nhuộm tóc giống hệt nhau đă gửi đi thông điệp rằng ông thực sự ngang hàng với tám thành viên của Ban Thường vụ và không có quyền tối thượng hơn họ. Tuy nhiên, thực tế th́ khác. Trong hệ thống lănh đạo tập thể dưới thời Hồ, mỗi nhà lănh đạo cao nhất trên thực tế đều có quyền phủ quyết đối với các quyết định của tập thể, khiến cho các nhóm lợi ích có thể cản trở những cải cách cần thiết.
Năm 2012, khi Tập Cận B́nh trở thành Chủ tịch nước, Ủy ban thường vụ Bộ chính trị đă giảm từ chín xuống c̣n bảy thành viên. Sáu năm sau, các nhà lập pháp TQ đă thông qua những thay đổi lớn trong Hiến pháp nhằm băi bỏ giới hạn nhiệm kỳ của chủ tịch. Cả Giang và Hồ bị giới hạn hai nhiệm kỳ năm năm; nhưng năm ngoái, Tập đă được Quốc hội “bầu” nhiệm kỳ thứ ba nhờ Hiến pháp sửa đổi bỏ hạn chế nhiệm kỳ có từ thời Đặng Tiểu B́nh.
Năm 2019, ông Tập đă phá vỡ một chuẩn mực chính trị lâu đời khi ông xuất hiện trước công chúng với mái tóc bạc, làm như ngầm chứng tỏ ông không phải là người cần chăm sóc mà có thể “chăm lo” cho người dân. Chủ đề tóc bạc nằm ngoài giới hạn của giới truyền thông trong nước nên không tờ báo dám bàn. Nhưng giới truyền thông phương Tây suy đoán, Tập bằng cách để tóc bạc muốn khẳng định quyền lực vượt trội của ḿnh so với các thành viên khác trong Ban thường vụ Bộ Chính trị.
Hung Huang, một nhân vật truyền thông lớn lên trong giới tinh hoa chính trị ở Bắc Kinh trong hai thập niên 1960 và 1970, nhận xét: “Các nhà lănh đạo TQ có truyền thống nhuộm tóc đen để hoà vào tập thể đoàn kết và đồng thuận. Nhưng Tập, người rơ ràng đang đứng trên tất cả những người khác, không cần truyền thống này nữa”, dẫn lại từ Wall Street Journal.
Phải chăng vẻ ngoài “tự nhiên” hơn của Chủ tịch Tập phản ánh sự kết thúc của chế độ lănh đạo tập thể? C̣n quá sớm để nói. Điều có thể chắc chắn là ngay cả khi Tập muốn chứng tỏ là một nhà lănh đạo giống như Putin (người cai trị nước Nga trong nhiều thập niên với quyền lực tuyệt đối) th́ ông ấy cũng sẽ không để tóc của ḿnh bạc trắng mà chỉ điểm bạc. Quan niệm rằng những người tóc trắng không tự chăm sóc ḿnh nên không được phép cai trị vẫn là một “điều khoản” bất thành văn “không thể xâm phạm” của phong cách văn hóa chính trị cộng sản TQ.
Games
