Người có tu dưỡng là người biết tiết chế cảm xúc của bản thân lại, không nóng vội, lời nói ra luôn có trọng lượng, nghĩ trước nói sau. Làm việc ǵ cũng nghĩ đến cảm xúc của người khác trước, lắng nghe nhiều hơn là thể hiện cái tôi của bản thân ḿnh.
Trong cuộc đời, trí tuệ của người ta được thể hiện ra như thế nào? Cách người ta hành xử, ăn nói… rất có thể đều chứng tỏ trí tuệ của họ. Chỉ khi nào kiềm chế được cơn nóng giận th́ mới có thể đắc được phúc khí. Trong sách “Thái Căn Đàm” viết: “Không nên giận dữ, không nên khinh thường”. Tính khí tốt của một người không chỉ là hành trang trong các mối quan hệ xă giao mà c̣n là tài phú suốt một đời của họ.
Bởi thế, có thể kiên nhẫn lắng nghe, đợi người khác nói xong mới bày tỏ ư kiến, nghe có vẻ đơn giản nhưng làm được lại khó vô cùng. Đây không chỉ là vấn đề ai đó biết cách nói chuyện khéo léo hay không mà là thể hiện sâu sắc nhất của tầng thứ tu dưỡng nhân cách.
Nước sâu chảy chậm v́ thế mà b́nh ḥa. Người sang ăn nói thong thả v́ thế mà trở nên sâu sắc. Ăn nói từ tốn, ngữ khí b́nh ḥa, chính là một trong những biểu hiện đầu tiên của người có tu dưỡng, hàm dưỡng vậy.
Rất nhiều người có một thói quen xấu là cướp lời người khác trước khi đối phương kịp nói hết câu, hết ư. Họ thường tự cho rằng ḿnh thông minh, hiểu chuyện hơn người khác. Thử tưởng tượng ra một t́nh huống như thế này. Mấy người bạn túm tụm lại một chỗ nghe một người trong số đó đang bừng bừng hứng khởi kể một câu chuyện rất lôi cuốn, li kỳ. Ai nấy đều chăm chú lắng nghe, vô cùng hồi hộp. Liền có một người khác nhập hội, chẳng cần biết ngược xuôi, bèn “cướp mic” người đang kể kia và nói toẹt ra kết cục của câu chuyện. Kết quả là những người đang chăm chú nghe kia cụt hứng mà người kể chuyện cũng mất vui. Đối với người đă cướp lời kia cũng chẳng ai có thiện cảm cả.
Sách “Thái Căn Đàm” viết: “Nói mười câu, có chín câu đúng chưa chắc đă lấy làm lạ, nhưng chỉ nói một câu không đúng th́ tội lỗi nối nhau kéo đến”. Đại thể, ta cứ h́nh dung như anh thủ môn trong bóng đá, đẩy được 9 trong 10 quả sút cầu môn th́ cũng không nhất định được người ta khen ngợi, mà chỉ để lọt lưới 1 bàn thôi cũng đủ bị coi là ‘tội đồ’ rồi!
Dù là hiểu rơ cũng không nhất định phải nói ra. Trong bụng có mấy lời, xét thấy không thích hợp cũng chớ nói ra. Lại có nhiều trường hợp nói ra chẳng thà cứ giữ trong ḷng. Cướp lời không chỉ làm người đối diện mất đi thiện cảm mà đôi khi nó c̣n dẫn đến những hiểu lầm chẳng đáng có.
Một chàng trai thực ḷng yêu mến một cô gái nhưng e dè một mực không dám nói ra. Chẳng ngờ, một hôm, cô gái ấy đến trước mặt cậu thổ lộ: “Ḿnh thích cậu!” Chàng trai được lời như cởi tấm ḷng, hấp tấp nói: “Em là một cô gái tốt…” Nhưng chưa đợi chàng trai dứt lời, cô gái cắt ngang: “Được rồi, em biết rồi, anh không cần nói ra nữa…” Chàng trai ngượng ngùng: “Anh… anh”. Cô gái quay đi lạnh lùng nói: “Không cần nói thêm nữa, tạm biệt!” Chỉ là chàng trai định nói: “Anh cũng thích em” nhưng v́ quá ngượng ngùng nên chưa kịp thốt nên lời. C̣n cô gái v́ quá vội vă cắt lời, không thể kiên nhẫn lắng nghe người khác mà từ đó về sau vĩnh viễn cũng không thể nghe được những lời yêu thương vốn để dành cho ḿnh ấy.
Rất nhiều chuyện dở khóc dở cười khác, rất nhiều những hiểu lầm không đáng có khác đều nảy sinh từ thói quen không chịu kiên nhẫn lắng nghe người khác nói hết lời. Người không cướp lời người khác cũng chính là người hiểu được lẽ khiêm cung, không tự thể hiện ra chỗ thông minh hơn người của ḿnh và do vậy không bao giờ “từ bụng ta suy ra bụng người” vậy.
Không cướp lời chính là lễ nghi xă giao cơ bản nhất, cũng là thể hiện cao nhất của tầng thứ tu dưỡng cá nhân.
VietBF©sưu tập