Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump gặp Tổng thống El Salvador Nayib Bukele tại Phòng Bầu dục của Nhà Trắng vào ngày 14 tháng 4 năm 2025. Brendan Smialowski/AFP qua Getty Image
Những cuộc chiến đang diễn ra về tính hợp pháp của lệnh trục xuất người nhập cư bất hợp pháp của chính quyền Trump đã tạo điều kiện cho một cuộc đối đầu về mặt hiến pháp đặt câu hỏi về nơi kết thúc của thẩm quyền tư pháp và nơi bắt đầu của thẩm quyền hành pháp.
Tại Washington, Thẩm phán liên bang James Boasberg của Hoa Kỳ đã đề xuất rằng để chính quyền tránh bị coi thường hình sự, họ nên tái khẳng định quyền giam giữ đối với ít nhất một số cá nhân bị trục xuất. Trong khi đó, Paula Xinis, một thẩm phán liên bang tại Maryland, cũng chỉ ra rằng chính quyền có thể bị coi thường vì không tạo điều kiện cho một trong những người bị giam giữ đó, Kilmar Abrego Garcia, trở về Hoa Kỳ.
Đầu tháng này, Tòa án Tối cao cũng đã can thiệp vào một vụ án ở Texas bằng cách tạm thời dừng lệnh trục xuất một nhóm cá nhân của Tổng thống Donald Trump tại tiểu bang này theo Đạo luật Kẻ thù Người ngoài hành tinh. Luật thế kỷ 18 này chỉ được áp dụng trong một số ít trường hợp trong và xung quanh thời chiến.
Trong khi tổng thống được hiểu theo truyền thống là người phụ trách các vấn đề đối ngoại, Quốc hội cũng có một số đầu vào thông qua các hiệp ước. Theo Điều III của Hiến pháp, quyền lực của ngành tư pháp tập trung vào các vụ án và tranh cãi được đưa ra trước tòa.
Theo chính quyền, cả hai thẩm phán đều đã vượt quá thẩm quyền của mình một cách nghiêm trọng. "Các vấn đề đối ngoại không thể hoạt động theo mốc thời gian của tòa án", Bộ Tư pháp đã nói với Xinis vào đầu tháng này.
Các vụ việc này đã đến Tòa án Tối cao và có khả năng sẽ được đưa ra xét xử lại, dẫn đến những quyết định có khả năng mang tính bước ngoặt về sự phân chia quyền lực của quốc gia.
Bình luận về vụ án của Abrego Garcia, Tòa Phúc thẩm Hoa Kỳ tại Quận 4 đã cảnh báo vào ngày 17 tháng 4 về một cuộc xung đột liên ngành “hứa hẹn sẽ làm suy yếu” cả ngành hành pháp và tư pháp.
Trục xuất đến El Salvador
Chính phủ liên bang hiện đang trả tiền cho El Salvador để giam giữ những người nhập cư bất hợp pháp bị cáo buộc hoặc được xác nhận là thành viên băng đảng tội phạm bị trục xuất vào tháng trước như một phần của một loạt các chuyến bay sau khi Trump viện dẫn Đạo luật Kẻ thù ngoài hành tinh.
Các câu hỏi pháp lý đã được đặt ra về việc liệu Trump có thể áp dụng luật đối với các thành viên của các băng đảng nước ngoài, đặc biệt là những băng đảng được Hoa Kỳ chỉ định là tổ chức khủng bố hay không, nhưng xung đột chính trước Boasberg tập trung vào quy trình tố tụng hợp pháp. Khi ra phán quyết về các lệnh của Boasberg, Tòa án Tối cao đã hủy bỏ chúng nhưng cho biết những người có khả năng bị trục xuất có thể đưa ra các thách thức theo lệnh habeas corpus, ám chỉ một con đường pháp lý để thách thức việc giam giữ của một người.
Boasberg cho biết vào ngày 16 tháng 4 rằng mặc dù Tòa án Tối cao đã hủy bỏ một trong những lệnh của ông, ông vẫn có thể khởi xướng các thủ tục khinh thường đối với chính phủ. Ông cho biết sẽ tập trung vào việc liệu chính quyền Trump có tuân thủ lệnh hay không trước khi nó bị tòa án tối cao hủy bỏ.
Bộ Tư pháp đã nhanh chóng kháng cáo quyết định của ông và cho biết trong một yêu cầu cứu trợ khẩn cấp rằng đề xuất của Boasberg "vi hiến buộc nhánh hành pháp phải thuyết phục hoặc buộc một quốc gia có chủ quyền nước ngoài chấp thuận các yêu cầu của tòa án". Tòa Phúc thẩm Hoa Kỳ tại Quận DC đã phản ứng bằng cách tạm thời dừng lệnh của Boasberg vào ngày 18 tháng 4.
John Shu, một chuyên gia luật hiến pháp từng phục vụ trong cả hai chính quyền Bush, nói với The Epoch Times rằng Boasberg nằm trong thẩm quyền của mình vì chính quyền đã trả tiền cho El Salvador để giam giữ các tù nhân. Ông cho biết, thỏa thuận này thiết lập một cái gì đó được gọi là "giam giữ mang tính xây dựng" theo đó Hoa Kỳ nắm quyền kiểm soát việc giam giữ họ.
Shu cho biết: "Chính phủ Hoa Kỳ có quyền giam giữ mang tính xây dựng đối với những người bị trục xuất, điều này có nghĩa là sau khi có lệnh cuối cùng của tòa án, chính quyền Trump có thể yêu cầu El Salvador thả những người bị trục xuất về nơi giam giữ thực tế của Hoa Kỳ".
Neama Rahmani, cựu công tố viên liên bang từng làm việc về các vấn đề nhập cư tại Bộ Tư pháp dưới thời cựu Tổng thống Barack Obama, không đồng tình và cho rằng các thẩm phán sẽ can thiệp vào các vấn đề đối ngoại ngay cả khi có thỏa thuận giữa hai nước.
Ông cho biết: “Không có điều gì trong Điều III có thể buộc cơ quan hành pháp phải tham gia vào bất kỳ chính sách đối ngoại nào”, ám chỉ đến quyền tư pháp được thiết lập theo Hiến pháp.
'Tạo điều kiện' cho sự trở lại của Abrego Garcia
Trong trường hợp của Abrego Garcia, Xinis đã chỉ định rằng chính quyền nên "tạo điều kiện" và "thực hiện" việc công dân Salvador trở về Hoa Kỳ. Khi Tòa án Tối cao cân nhắc, họ khẳng định khía cạnh tạo điều kiện của lệnh của bà nhưng yêu cầu bà làm rõ ý của bà khi nói đến thực hiện.
Xinis sau đó cho biết bà đang chỉ đạo chính quyền "thực hiện mọi bước có thể để tạo điều kiện thuận lợi cho việc đưa Abrego Garcia trở về Hoa Kỳ sớm nhất có thể". Giống như Boasberg, bà đã cân nhắc đến khả năng bị coi thường và ra lệnh lập lịch trình khám phá nhanh để tìm hiểu thêm về hành động của chính quyền. Sau khi cả hai bên đệ trình hồ sơ kín, Xinis đã ban hành lệnh vào ngày 23 tháng 4, hoãn việc khám phá cho đến ngày 30 tháng 4.
Chính quyền đã kháng cáo lệnh của bà, nhưng Tòa Phúc thẩm Hoa Kỳ tại Quận 4 đã bác bỏ yêu cầu cứu trợ khẩn cấp của bà. Thẩm phán Tòa Phúc thẩm Harvey Wilkinson, người đã viết cho tòa phúc thẩm, và Xinis chỉ ra rằng "việc tạo điều kiện" không chỉ đơn thuần là xóa bỏ các rào cản trong nước đối với sự trở về của Abrego Garcia.
Tuy nhiên, luật sư Bộ Tư pháp Drew Ensign nói với Xinis rằng trong bối cảnh nhập cư, việc tạo điều kiện chỉ giới hạn ở việc xóa bỏ các rào cản trong nước.
Theo Rahmani, “Ý nghĩa của [việc tạo điều kiện] là nếu anh ta xuất hiện ở biên giới, họ phải cho anh ta vào.”
Người ta vẫn chưa rõ Abrego Garcia sẽ trở về bằng cách nào hoặc liệu ông ta có trở về hay không, vì Tổng thống El Salvador Nayib Bukele đã nói với các phóng viên trong cuộc họp tại Phòng Bầu dục với Trump rằng ông ta sẽ không "buôn lậu" ông ta trở lại Hoa Kỳ. Ông lưu ý rằng Hoa Kỳ coi Abrego Garcia là một phần của một nhóm khủng bố.
Trong khi đó, Boasberg đã phủ nhận rằng lệnh ban hành vào tháng 3 của ông hạn chế trục xuất theo Đạo luật Kẻ thù Người nước ngoài đã xâm phạm quyền hành pháp.
“Rõ ràng là [lệnh] chỉ thực hiện những gì mà tòa án thường xuyên làm: xem xét và đôi khi hạn chế các hành động của Cơ quan Hành pháp, kể cả khi các quan chức ở nước ngoài và các vấn đề liên quan đến an ninh quốc gia hoặc các vấn đề đối ngoại”, ông viết trong một ý kiến ngày 16 tháng 4.
“Nó không hề xâm phạm bất kỳ quyền hạn nào của Điều II, bất chấp nỗ lực của Bị đơn nhằm đưa ra những quyền hạn mới.”
Thomas Jipping, một học giả pháp lý tại Heritage Foundation, một nhóm nghiên cứu bảo thủ, nói với The Epoch Times rằng Boasberg đã vượt quá thẩm quyền của mình và ví hành động của ông ta giống như một thẩm phán chỉ đạo Quốc hội thông qua một đạo luật cụ thể.
Jipping cho biết: “Tòa án Tối cao [có] một thang trượt về mức độ tôn trọng mà tòa án nên dành cho [cơ quan hành pháp]… trong các loại thẩm quyền khác nhau, và các vấn đề đối ngoại có lẽ nằm ở mức xa nhất”.
Ông nói thêm rằng hành vi của tổng thống trong các vấn đề đối ngoại “có mức độ thẩm quyền rộng nhất có thể với ít hạn chế nhất”.
