USA Havard trả giá đắt vì dám chống lại Đại Tổng Thống?

[Gibbs]

Bao nhiêu đời tổng thống Mỹ đâu dám đụng Havard. Chỉ có ông Trump dám chửi thẳng là học không lo học, bày đặt làm chính trị.
Havard là nơi đào tạo nhân tài cho nước Mỹ chứ không phải lò ấp cán bộ cho Tàu.
Học mà bày đặt xuống đường biểu tình chống Do Thái, trong khi tiền tài trợ trường đa số từ người gốc Do Thái thành đạt giúp đỡ.
Tại sao nó ghét Do Thái, vì tình báo Do Thái khui ra vi rút từ đâu ra, ai phải chịu trách nhiệm! Đó là ông tổ của nghề nói láo.
Làm tui nhớ HT Mẫm, sinh viên trường Y lo quậy học tới năm 3 đứt gánh, chạy qua Liên Xô lấy bằng dinh dưỡng chạy về mở phòng mạch không ai tới khám, ế lắm. Cán bộ tới dân không ai tin loại nửa mùa.
Chương Giang Bảo

*****



Chỉ trong vòng vài tháng ngắn ngủi kể từ khi bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai của mình, Tổng thống Trump đã thực hiện hàng loạt cải cách và thay đổi gây sốc, không chỉ với phe cánh tả mà cả với những người đã từng ủng hộ và bỏ phiếu cho ông.
Bản thân mình không phải là chính trị gia, cũng không am hiểu sâu về chính trị, chỉ là một công dân Mỹ bình thường, ngày ngày đi làm, đóng thuế cho chính phủ. Thế nhưng, những tháng qua, mình không khỏi trăn trở: Với chính quyền này, nước Mỹ sẽ đi về đâu? Tương lai của chính mình - một bác sĩ, một người dân đi làm đóng thuế ở Mỹ - sẽ bị ảnh hưởng thế nào?
Ban đầu, mình chưa nhận ra rõ ràng. Nhưng theo thời gian, mình dần nhận ra rằng: Chính quyền Mỹ hiện tại không phải là một chính quyền nhân đạo, mà là một chính quyền đòi hỏi sự trách nhiệm.
Tại sao mình lại nói như vậy?
1. QUYẾT ĐỊNH CẮT GIẢM VIỆN TRỢ NƯỚC NGOÀI & ĐÓNG CỬA USAID: TRÁCH NHIỆM VỚI TIỀN THUẾ CỦA DÂN
Từ trước đến nay, Mỹ vốn nổi tiếng là quốc gia viện trợ hào phóng cho thế giới, thông qua các chính phủ và tổ chức phi chính phủ.
Đặc biệt, một trong những tổ chức nổi bật là USAID (United States Agency for International Development) đã được Tổng thống John F. Kennedy thành lập vào năm 1961 với mục đích cao đẹp: "cung cấp viện trợ tới các quốc gia đang phục hồi sau thảm họa, tìm cách thoát đói nghèo và thúc đẩy cải cách dân chủ".
Tuy nhiên, qua thời gian, USAID đã bộc lộ nhiều vấn đề nghiêm trọng.
Tổ chức này nhận ngân sách khổng lồ từ tiền thuế của người dân Mỹ (hơn 50% trong tổng số khoảng 68 tỷ USD viện trợ quốc tế năm 2023, tương đương khoảng 40 tỷ USD), nhưng lại hoạt động thiếu hiệu quả, độc lập và nhiều khi không mang lại lợi ích thiết thực nào cho người dân Mỹ.
Tham nhũng trong nội bộ cũng là một vấn nạn không thể phủ nhận.
Số tiền hàng chục tỷ đô la đó k triệu người dân lao động Mỹ đóng thuế vất vả mới có được.
Chính vì vậy mà chỉ 1 tháng sau khi nhậm chức, Tổng thống Trump đã ban hành chính sách đóng cửa USAID. Tính đến ngày 2/2/2025, trang web của USAID đã ngừng hoạt động, và nhân viên được yêu cầu ở nhà.
Quyết định này không tránh khỏi việc gây sốc cho dư luận thế giới, đặc biệt là những người trong diện đã và đang nhận viện trợ trước đó
“Tại sao lại như vậy? Tại sao đang yên đang lành lại không có viện trợ này kia nữa? Trước giờ vẫn viện trợ bình thường có sao đâu, tại sao chính quyền mới lên lại thiếu nhân đạo như vậy?”
Nếu cho quyết định này là thiếu nhân đạo, bạn hãy thử hình dung: Nếu bạn đang chật vật với tài chính của gia đình, nhưng mỗi tháng còn phải gởi tiền giúp cho 1 nhóm bạn bè xã giao, thậm chí còn không rõ họ dùng số tiền đó vào việc gì, thì bạn thấy có hợp lý không?
Ông bà ta dạy: "Thứ nhất tu nhà, thứ nhì tu chợ, thứ ba tu chùa".
Khi bản thân bạn và gia đình còn gặp nhiều khó khăn, tài chính thiếu trước hụt sau thì việc đem tiền đi "cúng dường" khắp nơi liệu có phải là cách làm tốt và bền vững?
Yêu thương người ngoài trong khi bỏ mặc người nhà trong cảnh khó khăn, liệu có thực sự là "nhân đạo"? Mình tin bạn đã có câu trả lời.
Cũng tương tự như thế, quyết định đóng cửa USAID có thể không "nhân đạo" trong mắt thế giới, nhưng trong bối cảnh hiện tại, nó thể hiện trách nhiệm tối cao của chính quyền với công dân và nền tài chính quốc gia. Số tiền cắt giảm viện trợ này khi quay trở lại đất nước sẽ tạo điều kiện tốt hơn rất nhiều cho không ít những người dân Mỹ còn thiếu điều kiện chăm sóc y tế, giáo dục và an sinh xã hội.
Chỉ khi đất nước vững mạnh, người dân ấm no, việc trở lại viện trợ mới thực sự bền vững và ý nghĩa.
Theo Hội đồng Chicago về các Vấn đề Toàn cầu, người dân Mỹ từ lâu đã ủng hộ cắt giảm viện trợ nước ngoài. Lần này cũng vậy, quyết định đóng cửa USAID của Tổng thống Trump đã nhận được sự ủng hộ rộng rãi từ đa phần những người dân Mỹ và được xem là hành động có trách nhiệm với người đóng thuế ở đất nước mình.
2. THẮT CHẶT CHÍNH SÁCH NHẬP CƯ: TRÁCH NHIỆM BẢO VỆ AN NINH VÀ PHÚC LỢI CÔNG DÂN
Quyết định thứ hai cũng gây chấn động không kém là việc chính quyền mạnh tay ngăn chặn và trục xuất người nhập cư bất hợp pháp, với số lượng lên đến hàng chục ngàn người.
Cũng đã có rất nhiều tiếng nói chỉ trích rằng đây một chính sách vô nhân đạo, thiếu tính nhân văn:
“Tại sao không mở rộng vòng tay đón nhận những người đã trải qua bao đau khổ, tốn kém để đến Mỹ mưu cầu một cuộc sống tốt đẹp hơn? Việc trục xuất họ, khiến cuộc sống và công việc của họ bị dở dang, liệu có nhân đạo?”
Một lần nữa, hãy tưởng tượng gia đình bạn đang yên đang lành. Bỗng nhiên, hàng ngày có những người lạ mặt từ đâu kéo đến, tự ý vào nhà bạn ăn uống, ngủ nghỉ, tắm rửa, sử dụng mọi tiện nghi, thậm chí tiêu tiền của bạn. Có người còn chửi mắng, thậm chí đánh đập con cái bạn. Lúc này, bạn sẽ làm gì?
Tiếp tục "nhân đạo" để cưu mang họ, bất chấp sự bất an, tốn kém và nguy hiểm cho chính gia đình mình? Hay thiết lập lại trật tự, an ninh cho ngôi nhà bằng cách yêu cầu những vị khách không mời này rời đi?
Là một người cha, người mẹ, mình tin không ai đủ "nhân đạo" để chấp nhận hi sinh sự an toàn và quyền lợi chính đáng của con cái mình cho những người ở đẩu ở đâu đến như vậy.
Hơn nữa, nếu nhìn từ góc nhìn của một quốc gia có chủ quyền, thì việc bảo vệ biên giới và duy trì một hệ thống nhập cư trật tự là trách nhiệm bắt buộc của bất kỳ chính phủ nào. Một hệ thống nhập cư hỗn loạn không chỉ ảnh hưởng đến an ninh quốc gia mà còn tạo gánh nặng cho hệ thống y tế, giáo dục và an sinh xã hội.
Chính quyền, cũng như người chủ gia đình, có trách nhiệm bảo vệ an ninh, trật tự và đảm bảo phúc lợi cho những công dân hợp pháp mà họ có trách nhiệm phục vụ.
Việc kiểm soát chặt chẽ biên giới và trục xuất những người nhập cư bất hợp pháp, đặc biệt là những đối tượng có tiền án tiền sự, là hành động thể hiện trách nhiệm đó, dù nó có vẻ "không nhân đạo" trong mắt một số người nhưng hiện tại, nó được lòng rất nhiều người dân Mỹ.
3. THẮT CHẶT KIỂM SOÁT DU HỌC SINH
Không chỉ với những người nhập cư bất hợp pháp mà một số du học sinh đang học tập ở Mỹ cũng bị cắt visa du học và phải buộc về nước. Thậm chí, ông còn yêu cầu lãnh sự quán Mỹ ở khắp nơi trên thế giới tạm ngưng phỏng vấn visa du học sinh.
“Tại sao lại trục xuất du học sinh?
Tại sao lại không cho người ta có quyền tự do ngôn luận, nói lên những quan điểm, suy nghĩ của người ta trong khi Mỹ là một đất nước đề cao quyền tự do ngôn luận?”
Đặc biệt là trong thời gian vừa qua, vụ việc của trường Harvard đã tốn không ít giấy mực của truyền thông. Theo đó, trường đã bị chính quyền tổng thống Trump cấm nhận thêm du học sinh đồng thời phải ngưng đào tạo các sinh viên quốc tế hiện đang theo học ở trường.
“Tại sao người ta tới nhà mình, người ta làm khách của mình, người ta mang tiền tới cho nước mình mà mình lại đuổi người ta về, không cho người ta được nói lên quan điểm của người ta?
Mỹ làm khó như vậy rồi thì họ sẽ bỏ sang những trường như Thanh Hoa, Bắc Đại của Trung Quốc hết. Vậy chẳng phải thất thoát một nguồn thu không nhỏ cho quốc gia hay sao?”
Nhưng nếu có thời gian chậm lại một chút và nhìn sâu vào nguyên nhân mà những người này bị trục xuất, bạn sẽ hiểu được những quyết định của các nhà hành pháp.
Giả sử bây giờ một du học sinh qua tới Thanh Hoa, Bắc Đại thành lập các nhóm để nói xấu chính quyền Trung Quốc, nói xấu lãnh đạo Tập Cận Bình một cách có tổ chức thì thử hỏi chính quyền Trung Quốc có để yên cho bạn đó thực hiện quyền “tự do ngôn luận” hay không?
Hoặc đơn giản hơn, lại quay về bối cảnh gia đình của chúng ta thôi.
Gia đình bạn đang mở rộng vòng tay đón một nhóm khách tới nhà. Tuy nhiên, những người này thường xuyên tập trung lại ngồi nói xấu, chỉ trích, chống đối bạn, thậm chí đôi khi còn đập phá đồ trong nhà bạn. Mục đích chính của họ tới nhà bạn không phải là để học hỏi, mà để làm xáo trộn sự bình yên của gia đình bạn thì liệu rằng bạn có muốn tiếp tục cho họ ở lại hay không?
Đồng ý rằng sẽ có những người khách tử tế, họ đến Mỹ, đến Harvard chỉ đơn thuần là để học tập, phát triển, họ hoàn toàn không làm điều gì sai trái hay có ý định chống đối chính quyền nhưng cũng chịu ảnh hưởng bởi quyết định này. Đây thực sự là một điều mà mình cảm thấy tiếc khi họ không may bị vạ lây như vậy. Nhưng suy cho cùng cũng chỉ vì những người lãnh đạo của Havard không hợp tác với chính quyền.
Mặc dù quyết định của chính quyền Trump đối với Harvard khá gay gắt và có lẽ sẽ không được thực thi, nhưng mình nghĩ rằng đây cũng một cách giơ cao đánh khẽ từ chính quyền Trump để lãnh đạo Harvard hiểu được mức độ nghiêm trọng của sự việc, từ đó có những biện pháp chấn chỉnh lại các hoạt động biểu tình, vì đây không phải lần đầu chuyện này được đề cập đến giữa 2 bên.
Trước đây, Harvard đã nhiều lần được yêu cầu phải quản lý nghiêm tất cả các nhóm du học sinh có tư tưởng thù địch với Mỹ cũng như có các hoạt động biểu tình, tuyên truyền ủng hộ khủng bố, nhưng Harvard đã phớt lờ.
Phải có một chính sách như thế nào đó để chấm dứt những hoạt động như vậy nhằm đảm bảo an ninh cho những sinh viên khác, giúp họ có một môi trường an toàn và lành mạnh để học tập.
Đặt mình vào vị trí là một sinh viên bình thường ở Harvard, khó khăn vất vả lắm mới vào được trường, và cũng chỉ muốn tập trung học hành thôi nhưng lúc nào trường cũng có biểu tình, có nhóm này nhóm kia tập hợp lại để đốt trường, đập phá bàn ghế, học không lo học mà chỉ chăm chăm tuyên truyền chống phá chính phủ thì làm sao mình có thể cảm thấy an toàn mà chú tâm vào việc học ở một môi trường như vậy?
Nếu bạn quyết định “nhân đạo” với “quyền tự do ngôn luận’ của những nhóm sinh viên đó thì liệu rằng bạn có đang nhân đạo với phần còn lại - chiếm đa số trong các học sinh của trường?
Họ cũng đóng rất nhiều học phí như những người kia nhưng chỉ đến trường với một mục đích duy nhất là lĩnh hội kiến thức, phát triển sự nghiệp và tương lai lâu dài về sau.
Câu hỏi đặt ra là tại sao các lãnh đạo của Harvard làm ngơ trước sự an toàn của phần đa sinh viên của mình như vậy? Tại sao không có bất kỳ biện pháp hữu hiệu nào để chấm dứt tình trạng biểu tình mà ngược lại còn còn chống đối chính quyền ra mặt để rồi bây giờ phía tổng thống Trump họ làm căng như vậy?
Mình nghĩ đến cuối cùng thì hai bên cũng sẽ thương lượng và sẽ đi đến một quyết định nào đó nhẹ nhàng hơn nhưng chắc chắn một điều rằng các lãnh đạo Harvard cần phải có sự hợp tác, một động thái nào đó để chấm dứt các hoạt động ủng hộ khủng bố như vậy ở Mỹ.
Không thể tiếp tục để yên cho những người nước ngoài được tài trợ tiền bạc đến Mỹ kích động biểu tình và làm ảnh hưởng đến sự an toàn của những sinh viên khác mãi như vậy được.
4. CẮT GIẢM PHÚC LỢI XÃ HỘI: SỰ ĐÒI HỎI VỀ TRÁCH NHIỆM CÁ NHÂN
Như mình đã đề cập trong bài viết trước, một điểm gây tranh cãi lớn trong dự luật “One Big Beautiful Bill” của Tổng thống Trump là đề xuất cắt giảm các gói hỗ trợ như Medicaid, đặc biệt đối với một số đối tượng người dân ở Mỹ và người nhập cư bất hợp pháp.
Medicaid - chương trình bảo hiểm y tế do chính phủ tài trợ - vốn là một hình thức hỗ trợ hiệu quả cho các công dân Mỹ dễ bị tổn thương: người có thu nhập thấp, phụ nữ mang thai, trẻ sơ sinh và người khuyết tật.
Tuy nhiên, thực tế gần đây đã nảy sinh nhiều vấn đề. Một số tiểu bang, như California, thông qua các tổ chức riêng, đã tìm cách mở rộng Medicaid cho cả người nhập cư bất hợp pháp. Điều này đồng nghĩa với việc họ được hưởng dịch vụ khám chữa bệnh, xét nghiệm, điều trị và thuốc men hoàn toàn miễn phí.
Thêm vào đó, như mình từng chia sẻ, không ít thanh niên trai tráng khỏe mạnh, đủ sức lao động, lại chọn không đi làm, nộp đơn xin trợ cấp thất nghiệp hoặc các phúc lợi khác để sống dựa vào sự hỗ trợ của nhà nước.
Những điều này đang tạo ra gánh nặng khổng lồ cho ngân khố quốc gia, ảnh hưởng nghiêm trọng đến nền tài chính xã hội. Trước tình hình đó, chính quyền Trump cho rằng đã đến lúc mỗi người phải sống có trách nhiệm hơn với bản thân và cộng đồng, chứ không thể tiếp tục tư duy "ham ăn lười làm", ỷ lại vào trợ cấp nhà nước mãi được.
Và một lần nữa, câu hỏi về "nhân đạo" lại được đặt ra: “Chính phủ bây giờ không còn nhân đạo nữa rồi! Làm vậy sẽ khiến bao người mất bảo hiểm, ảnh hưởng sức khỏe và chất lượng sống của họ!”.
Lời chỉ trích này có lý phần nào. Nhưng như mình đã nói ngay từ đầu: Đây không còn là một chính quyền nhân đạo theo kiểu ban phát vô điều kiện. Đây là chính quyền đòi hỏi sự trách nhiệm. Đã đến lúc mỗi cá nhân phải tự gánh vác trách nhiệm cho cuộc sống của chính mình, thay vì đổ hết lên vai nhà nước và xã hội.
Tại sao lại có vẻ "phũ" như vậy? Tại sao một chính quyền lại "khắt khe" đến thế?
Câu trả lời nằm ở một chân lý đơn giản: Không có bữa trưa nào miễn phí. Cuộc sống vận hành theo nguyên tắc đó. Nếu bạn hoàn toàn khỏe mạnh nhưng chọn sống ỷ lại, dựa dẫm vào đồng tiền thuế của những người đang "đầu tắt mặt tối", "đổ mồ hôi sôi nước mắt" mỗi ngày, thì chính sách này chính là hồi chuông cảnh tỉnh cần thiết để thúc đẩy bạn đứng lên, chứ không phải là hành động "kém nhân đạo" hay "bức tử" ai.
Khi không còn nhận được tấm séc trợ cấp hàng tháng để tiêu xài vào ăn chơi, rượu chè, cờ bạc, thậm chí chất kích thích; khi không còn được khám chữa bệnh miễn phí một cách dễ dàng cho mọi nhu cầu, bạn sẽ buộc phải đi làm. Bạn buộc phải lao động để kiếm tiền trang trải cuộc sống và chăm sóc sức khỏe bản thân, điều này sẽ tạo ra rất nhiều giá trị cho xã hội.
Chính sách này của Tổng thống Trump đang gửi đi một thông điệp mạnh mẽ: phúc lợi không thể là thứ mặc định, không điều kiện. Nó đòi hỏi sự tham gia tích cực của người dân – đi làm, đóng thuế, và có trách nhiệm với cộng đồng
5. CHÍNH QUYỀN ĐÒI HỎI TRÁCH NHIỆM
Nhìn lại những động thái gây tranh cãi của chính quyền Tổng thống Trump, mình thấy một triết lý xuyên suốt, được thể hiện rõ qua ba khía cạnh:
5.1 TRÁCH NHIỆM VỚI CÔNG DÂN NƯỚC MÌNH TRƯỚC TIÊN:
Chính quyền MỸ không có trách nhiệm trực tiếp với người dân các nước khác.
Trong bối cảnh kinh tế khó khăn, việc cắt giảm những khoản viện trợ khổng lồ như đóng cửa USAID là cần thiết để bảo vệ quyền lợi và nguồn lực của người dân Mỹ.
Điều này cũng buộc các chính phủ khác phải có trách nhiệm với công dân nước họ, thay vì trông chờ vào các nguồn lực từ bên ngoài như các chương trình viện trợ trước đây.
5.2 TRÁCH NHIỆM TUÂN THỦ LUẬT PHÁP & TÔN TRỌNG CHỦ QUYỀN:
Bất kỳ ai đặt chân đến nước Mỹ, đặc biệt là những người nhập cư bất hợp pháp, trước hết phải có trách nhiệm với bản thân và tôn trọng luật pháp nước sở tại.
Tại sao hàng triệu người nhập cư HỢP PHÁP phải chờ đợi hàng chục năm, đầu tư tiền bạc, của cải, tuân thủ luật lệ một cách nghiêm túc, trong khi những người vượt biên trái phép lại cho rằng hoàn cảnh của họ "ngặt nghèo hơn" nên đáng được ưu tiên, thậm chí có hành vi ngông cuồng, vi phạm pháp luật, gây rối loạn an ninh?
Hàng trăm, hàng ngàn vụ vi phạm pháp luật mỗi năm từ nhóm này là gánh nặng và mối đe dọa không hề nhỏ với an toàn trật tự xã hội Mỹ.
Không một chính phủ có trách nhiệm nào có thể khoanh tay đứng nhìn điều này tiếp diễn. Trục xuất người nhập cư bất hợp pháp, đặc biệt là những đối tượng vi phạm, là hành động bảo vệ trật tự và công bằng cho những người đã vào Mỹ một cách chính đáng.
5.3 TRÁCH NHIỆM CÁ NHÂN & TỰ LỰC CÁNH SINH:
Dù bạn là ai – du học sinh, người lao động, hay công dân Mỹ – bạn đều phải có trách nhiệm với cuộc đời mình.
Với du học sinh: Hãy tập trung vào việc học, tôn trọng nước Mỹ – nơi cho bạn cơ hội và nền giáo dục chất lượng. Đừng bị lôi kéo vào các tổ chức ủng hộ khủng bố hay hoạt động chống đối chính quyền, lợi dụng quyền tự do ngôn luận để gây mất an ninh, trật tự.
Với người dân ở Mỹ: Triết lý "có làm thì mới có ăn" là bất di bất dịch. Nhà nước sẽ hỗ trợ những người thực sự không may mắn: người bệnh tật hiểm nghèo, người già yếu, phụ nữ mang thai, trẻ em, người khuyết tật. Nhưng nếu bạn lành lặn, trai tráng, có đủ tay chân và khả năng lao động mà lại lười biếng, chọn sống ỷ lại vào trợ cấp, thì chính quyền này sẽ không dung thứ. Việc thắt chặt phúc lợi như cắt giảm Medicaid cho người lạm dụng chính là để thúc đẩy tinh thần tự lực này.
Tóm lại, chính quyền Mỹ, đặc biệt dưới thời Tổng thống Trump trong nhiệm kỳ này, có thể không mang dáng dấp của một chính quyền nhân đạo theo cách mà nhiều người kỳ vọng – không mềm mỏng, không thỏa hiệp và đôi khi rất quyết liệt, thậm chí gây sốc.
Nhưng rõ ràng, đây là một chính quyền nhấn mạnh và đòi hỏi tinh thần trách nhiệm: trách nhiệm của chính phủ với người dân Mỹ, và trách nhiệm của từng công dân với đất nước.
Không phải ai cũng đồng tình, nhưng nếu nhìn nhận một cách khách quan và công bằng, thì có lẽ đã đến lúc chúng ta cần nhìn nhận lại định nghĩa của “nhân đạo” – không chỉ là cho đi, mà còn là biết quản lý, biết đặt giới hạn, và biết nói “không” khi cần thiết.
Còn bạn, bạn cảm thấy như thế nào về những quyết định trên của chính quyền tổng thống Trump?
Chúc bạn buổi tối nhiều niềm vui.
Dr. Christina Nguyễn
Phoenix Medical Academy


*****
Bộ Trưởng An Ninh Nội Địa (DHS) Kristi Noem đã ra lệnh cho DHS chấm dứt chứng nhận Chương Trình Trao Đổi Sinh Viên và Khách Mời (SEVP) của Đại Học Harvard.
Điều này có nghĩa là Harvard không còn có thể tuyển sinh sinh viên ngoại quốc, và sinh viên ngoại quốc hiện tại phải chuyển trường hoặc mất tư cách pháp lý của họ.
Ban lãnh đạo Harvard đã tạo ra một môi trường không an toàn trong khuôn viên trường bằng cách cho phép những kẻ khích động chống Mỹ, ủng hộ việc khủng bố quấy rối và tấn công cá nhân, bao gồm nhiều sinh viên Do Thái, và cản trở môi trường học tập từng rất đáng kính của trường. Nhiều kẻ khích động này là sinh viên ngoại quốc. Ban lãnh đạo Harvard đã tạo điều kiện và tham gia vào các hoạt động phối hợp với ĐCSTQ, bao gồm cả việc tiếp đón và đào tạo các thành viên của một nhóm bán quân sự ĐCSTQ đồng lõa trong vụ diệt chủng người Duy Ngô Nhĩ.
Bộ Trưởng Noem tuyên bố: “Chính quyền này đang buộc Harvard phải chịu trách nhiệm vì đã nuôi dưỡng bạo lực, bài Do Thái và cộng tác với ĐCSTQ trong khuôn viên trường. Các trường đại học được tuyển sinh sinh viên ngoại quốc và hưởng lợi từ khoản học phí cao hơn của họ để giúp tăng thêm ngân quỹ tài trợ hàng tỷ đô la là một đặc quyền, không phải là quyền. Harvard đã có nhiều cơ hội để làm điều đúng đắn. Họ đã từ chối. Họ đã đánh mất chứng nhận Chương Trình Trao Đổi Sinh Viên và Khách Mời do không tuân thủ luật pháp. Hãy để điều này đóng vai trò như một lời cảnh báo cho tất cả các trường đại học và tổ chức học thuật trên cả nước.”
Vào ngày 16 tháng 4 năm 2025, Bộ Trưởng Noem đã yêu cầu Harvard cung cấp thông tin về tội phạm và hành vi sai trái của sinh viên ngoại quốc trong khuôn viên trường. Bộ Trưởng Noem cảnh báo rằng việc từ chối tuân thủ lệnh hợp pháp này sẽ dẫn đến việc chấm dứt SEVP.
Hành động này diễn ra sau khi DHS chấm dứt khoản tài trợ 2,7 triệu đô la của DHS cho Harvard vào tháng trước.
Đại Học Harvard đã trắng trợn từ chối cung cấp thông tin bắt buộc theo yêu cầu và bỏ qua yêu cầu tiếp theo từ Văn Phòng Pháp Lý của Bộ An Ninh Nội Địa. Bộ Trưởng Noem đang thực hiện lời hứa bảo vệ sinh viên và nghiêm cấm những kẻ ủng hộ khủng bố được nhận trợ cấp từ chính phủ Hoa Kỳ.
Những sự thật về bầu không khí độc hại trong khuôn viên trường Harvard:
• Một lực lượng đặc nhiệm chung của chính phủ phát hiện ra rằng Harvard đã không đối đầu với tình trạng phân biệt chủng tộc và quấy rối bài Do Thái tràn lan trong khuôn viên trường.
• Sinh viên Do Thái trong khuôn viên trường đã phải chịu những lời lăng mạ, tấn công và đe dọa tràn lan, mà không có phản ứng có ý nghĩa nào từ ban lãnh đạo Harvard.
• Một người biểu tình bị buộc tội vì vai trò của y trong vụ tấn công một sinh viên Do Thái trong khuôn viên trường vẫn được Đại Học Thần Học Harvard chọn làm trưởng ban đại diện sinh viên cho lễ tốt nghiệp.
• Nghiên cứu nội bộ năm 2025 của Harvard về chủ nghĩa bài Do Thái cho thấy gần 60% sinh viên Do Thái báo cáo rằng họ đã trải qua "sự phân biệt đối xử, định kiến ​​hoặc định kiến ​​tiêu cực trong khuôn viên trường do quan điểm của họ về các sự kiện hiện tại".
•Trong một trường hợp, một diễn giả là sinh viên Do Thái tại một hội nghị đã lên kế hoạch kể lại câu chuyện về người ông sống sót sau thảm sát Holocaust của mình đã tìm được nơi ẩn náu ở Do Thái. Những người tổ chức nói với sinh viên này rằng câu chuyện đó không "khôn ngoan" và cười nhạo anh khi anh bày tỏ sự bối rối của mình. Họ nói rằng câu chuyện này sẽ biện minh cho sự áp bức (của Do Thái).
•Trong khi đó, các nhóm sinh viên ủng hộ Hamas thúc đẩy chủ nghĩa bài Do Thái sau các cuộc tấn công ngày 7 tháng 10 vẫn được công nhận và được tài trợ.
• Thay vì bảo vệ sinh viên của mình, Harvard đã để tỷ lệ tội phạm tăng vọt, ban hành các hoạt động DEI phân biệt chủng tộc và chấp nhận hàng loạt tiền mặt từ các chính phủ và nhà tài trợ ngoại quốc.
• Tỷ lệ tội phạm tại Harvard tăng 55% từ năm 2022 đến năm 2023.
• Từ năm 2022 đến năm 2023, các vụ tấn công nghiêm trọng tăng 295% và các vụ cướp tăng 560%.
• Harvard đã áp dụng các chính sách tuyển dụng có tính đến chủng tộc, có khả năng vi phạm luật dân quyền.
• Harvard đã nhận được 151 triệu đô la từ các chính phủ ngoại quốc kể từ tháng 1 năm 2020 — chiếm hơn 13% trong tổng số 1,1 tỷ đô la nhận được từ các nhà tài trợ ngoại quốc ngoài trong cùng kỳ hạn.
• Harvard đã tiếp đón và đào tạo các thành viên của Quân Đoàn Sản Xuất và Xây Dựng Tân Cương (XPCC), một nhóm bán quân sự của ĐCSTQ đồng lõa trong cuộc diệt chủng người Duy Ngô Nhĩ, ngay cả sau khi bị Bộ Tài Chính Hoa Kỳ điềm chỉ vào Danh Sách Công Dân Bị Chỉ Định Đặc Biệt năm 2020, với các hoạt động tiếp tục cho đến tận năm 2024.
• Các nghiên cứu gia của Harvard đã hợp tác với các học giả tại Trung Quốc trong các dự án do một điệp viên chính phủ Iran tài trợ và hợp tác với các trường đại học Trung Quốc có liên quan đến những tiến bộ quân sự, bao gồm nghiên cứu hàng không vũ trụ và quang học, bằng cách xử dụng ngân quỹ của Bộ Quốc Phòng Hoa Kỳ.
• Harvard đã hợp tác với các cá nhân có liên quan đến cơ sở công nghiệp quốc phòng của Trung Quốc, bao gồm cả việc tiến hành nghiên cứu robot với các ứng dụng quân sự.

Harvard là một trường Đại học Tin lành lâu đời của Nước Mỹ và mang tên mục sư sáng lập là John Harvard. Đây là ngôi trường đã từng đào tạo ra nhiều nguyên thủ quốc gia và vô số nhân tài cho Nước Mỹ và cho thế giới.
Nhưng Harvard giờ đây đã biến thành hang ổ tội phạm, cấu kết với Đảng Cộng sản Trung Quốc và đào tạo hàng ngàn sỹ quan Trung Quốc để chống lại các giá trị truyền thống của Nước Mỹ. Hơn nữa, Harvard còn ủng hộ khủng bố và đào tạo sinh viên hồi giáo cực đoan để chống lại Nước Mỹ và tổ chức biểu bài Do Thái.
Nguyên nhân đến từ đâu? Từ thời TT. Obama thì phong trào văn hóa thức tỉnh được đẩy mạnh nơi môi trường giáo dục. Đại học Harvard có tới 80 % giảng viên là cánh tả nên văn hóa thức tỉnh, hồi giáo cực đoan và cộng sản Trnng Quốc thì hầu như đã chiếm hữu và chi phối toàn bộ tư tưởng của Đại học Harvard.
Mới đây thì Giáo sư Alan Dershowitz với 60 năm giảng dạy tại Đại học Harvard đã khuyến cao nên cắt trường thần học Harvard vì ông thấy hết sự cấu kết giữa Harvard với kẻ thù của Nước Mỹ để phá hoại các giá trị của Nước Mỹ và phá hoại cả khoa Thần học bởi các giáo sư cánh tả. Tiền bạc đã làm méo mó sự thật và phá hoại Cơ đốc giáo chân chính.
Ttrước sự hỗn loại và đi sai hướng của Đại học Harvard thì TT. Trump đã đưa ra quyết định và phát biểu mạnh mẽ rằng: “Harvard là một trò đùa, chỉ giảng dạy về sự thù nghét và ngu ngốc. Cần phải cắt ngay ngân sách cho Harvard, điều tra tội phạm, ngưng cấp visa cho du học sinh là điều quá muộn màng nhưng còn kịp”.
Hy vọng với cú đấm trời giáng của TT. Trump thì các lãnh đạo Đại học Harvard sẽ tỉnh ngộ để trở về với các giá trị truyền thống của Nước Mỹ, giá trị của Cơ đốc giáo và đi theo đúng hướng của người sáng lập là mục sư Johon Harvard.
NGUYỄN TIẾN ĐẠT

Bài năm 2021
Foreign Affairs: Trung Quốc: Tàn cuộc trỗi dậy
Tác giả: Michael Beckley và Hal Brands/ Chuyển ngữ: Sinh Saigon
Lời người dịch: Ngày 24/9/2015, giáo sư Graham Allison, thuộc Đại học Havard, dùng cụm từ “Bẫy Thucydides”, để nói đến tiềm năng xảy ra chiến tranh giữa một thế lực đương vị và một thế lực đang lên, như Sparta đã lâm chiến với Athens thời cổ Hy Lap, theo sử gia Thucydides.
Từ đó đến nay, “Bẫy Thucydides” đã thường xuyên được dùng để chỉ tiềm năng xảy ra chiến tranh giữa Mỹ và Trung Quốc – một siêu cường đương vị, đại diện cho hiện trạng, và một siêu cường đang lên, muốn thay đổi hiện trạng.
Nhưng đúng sáu năm sau, đến ngày 24/9/2021 vừa qua, trên tạp chí Foreign Policy (Mỹ), hai tác giả Hal Brands, giáo sư Đại học Johns Hopkins, và Michael Beckley, giáo sư Đại học Turfs, cho rằng, nhận định về Bẫy Thucydides của Allison là “sai lầm”. Cả hai cũng là tác giả bài báo được dịch ở đây.
Trong bài báo đăng ngày 24/9, hai giáo sư cho rằng một siêu cường “đang lên” không nguy hiểm bằng một siêu cường “đã lên tới đỉnh” và bắt đầu xuống. Vì khi đang lên, họ cần bình ổn để hùng mạnh hơn nữa, như Đặng Tiểu Bình từng muốn giấu mình chờ thời. Còn khi các điều kiện giúp phát triển thần tốc không còn, suy thoái trầm trọng kéo dài, cộng thêm đông đảo đối thủ hợp lực chống mình, thì đó là lúc siêu cường trở nên rất nguy hiểm, vì họ có thể liều lĩnh để cứu vãn tình thế, trước khi quá trễ, như Đức và Nhật đã từng gây chiến để thoát hiểm, thời Thế Chiến II. Và xét về tiềm lực, thì không phải Mỹ, mà Trung Quốc mới là siêu cường đã lên tới đỉnh và có vẻ rất khó chấp nhận kết quả đau thương của viễn cảnh suy tàn cận kề.
Bài báo được dịch ở đây, đăng trên tạp chí Foreign Affairs ngày 1/10/2021, nói rõ hơn về tiềm lực đang cạn dần của TQ hiện nay, và kêu gọi Mỹ đừng vội lạc quan, mà càng phải thận trọng.
Đây là một quan điểm đáng tham khảo, trong nhiều quan điểm khác nhau của giới học giả phương Tây về tương quan Mỹ – Trung ngày nay.
***
Nhiều người ở Washington và trên thế giới hiện đang có cùng suy nghĩ rằng, Trung Quốc đang lao nhanh qua mặt Mỹ. Tổng thống Mỹ Joe Biden có lần còn nói: ”Nếu ta không hành động, họ sẽ xơi mất bữa cơm trưa của ta”. Theo lời một nhà ngoại giao châu Á, nhiều nước ở khắp nơi cũng đang chuẩn bị cho ngày mà Trung Quốc trở thành “số một”.
Quan điểm trên thật ra cũng có nhiều căn cứ: GDP của Trung Quốc (TQ) tăng 40 lần từ năm 1978. TQ tự hào vì có dự trữ ngoại tệ và thặng dư mậu dịch lớn nhất thế giới, có nền kinh tế lớn nhất thế giới nếu tính bằng sức mua tương đương, và có lực lượng hải quân lớn nhất thế giới nếu tính bằng số tàu bè. Trong khi Mỹ quay cuồng trong hỗn loạn khi triệt thoái khỏi Afghanistan, TQ vẫn hung hăng lấn tới nhằm xây dựng một châu Á thân Trung và thay thế Washington ở vị trí đầu bảng toàn cầu.
Nhưng, nếu Bắc Kinh có vẻ đang hối hả vội vàng, thì đó là vì cuộc trỗi dậy của họ gần như đã kết thúc. TQ trỗi dậy liên tiếp mấy thập niên nhờ thuận buồm xuôi gió, nhưng giờ đây gió đã thành gió chướng. Chính quyền TQ đang che giấu sự suy thoái kinh tế nghiêm trọng, và đang trượt dài vào chủ nghĩa toàn trị, tuy cứng rắn nhưng dễ vỡ. Đất nước này đang phải chịu đựng nạn khan hiếm tài nguyên trầm trọng, và đối mặt với sự sụp đổ dân số thời bình tồi tệ nhất lịch sử. Cũng quan trọng không kém là TQ đang đánh mất cảm tình của thế giới, vốn đã giúp họ phát triển.
Có thể nói, chúng ta đang bước vào thời kỳ “Trung Quốc trên đỉnh”. Bắc Kinh là một thế lực mạnh mẽ, không chấp nhận nguyên trạng, muốn tái tạo thế giới theo mô hình của mình, nhưng thời gian để họ làm điều đó đang mất dần. Khi nhận ra điều này, Washington thật ra không nên lạc quan tếu, mà ngược lại. Các cường quốc đã trỗi dậy một thời, thường trở nên rất hung hãn ngay khi vận hạn của họ suy tàn và kẻ thù ngày càng đông. TQ đang ở trong một chuyển động hình cung vốn có cái kết bi kịch: Một cuộc trỗi dậy chóng mặt theo sau là nguy cơ ngã một cú rất đau.
Thời của phép lạ
TQ đã trỗi dậy quá lâu đến nỗi nhiều nhà quan sát cho rằng cuộc trỗi dậy kia là tất yếu. Nhưng, thật ra những thập niên hòa bình và thịnh vượng vừa qua chỉ là một biến động bất thường của lịch sử, được một số xu hướng ngắn hạn tạo ra.
Đầu tiên, TQ được hưởng lợi từ môi trường địa chính trị nói chung an toàn, và một quan hệ thân thiện với Mỹ. Trong hầu hết lịch sử hiện đại của mình, vị trí địa lý hớ hênh, ở ngay bản lề giữa lục địa Á-Âu và Thái Bình Dương, đã buộc vận mệnh TQ vào thế xung đột và khó khăn. Từ Chiến tranh Nha phiến Lần I năm 1839 đến kết thúc Nội chiến Trung Hoa năm 1949, các thế lực đế quốc đã xé nát đất nước này. Sau khi thống nhất dưới quyền cộng sản năm 1949, TQ phải đối mặt với sự thù nghịch dữ dội từ Mỹ; tiếp đến, TQ phải chịu đựng sự thù nghịch của cả hai siêu cường sau khi liên minh Trung-Xô sụp đổ vào thập niên 1960. Bị cô lập và bao vây, TQ ngụp lặn trong trong nghèo đói và xung đột.
Việc mở lại quan hệ với Mỹ năm 1971 phá vỡ mô hình hoạn nạn này. Bắc Kinh bỗng nhiên có một đồng minh siêu cường. Washington cảnh báo Moscow không được tấn công TQ và nhanh chóng thúc đẩy cuộc hội nhập của TQ với thế giới bên ngoài. Đến giữa thập niên 1970, TQ có ổn định nội bộ, có thể tiếp cận thị trường và vốn đầu tư nước ngoài – và điều đó diễn ra vào thời điểm có thể nói là hoàn hảo. Vì hoạt động thương mại thế giới, từ 1970 đến 2007, đã tăng vọt gấp sáu lần. TQ cứ việc nương theo đà phát triển đó của toàn cầu hoá và trở thành xưởng gia công của cả thế giới.
Trung Quốc có thể làm như thế vì chính quyền TQ lúc bấy giờ hầu hết đều quyết tâm cải cách. Sau khi Mao Trạch Đông chết năm 1976, Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đưa ra giới hạn nhiệm kỳ và những hạn chế khác đối với các lãnh tụ tối cao. Đảng cũng tưởng thưởng người có năng lực và những thành tích kinh tế tốt. Các cộng đồng nông thôn được phép lập ra những doanh nghiệp có cơ cấu thông thoáng. Các đặc khu kinh tế được mở ra khắp nước và doanh nghiệp nước ngoài được phép hoạt động tự do. Để chuẩn bị tham gia Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) năm 2001, Bắc Kinh đã chấp nhận áp dụng hệ thống luật lệ và thuế khóa hiện đại. Nói tóm lại, TQ có một gói chính sách đúng đắn để có thể phát triển trong một thế giới rộng mở.
TQ cũng có dân số phù hợp. Họ hưởng được thành quả lớn nhất từ dân số trong lịch sử hiện đại. Vào 10 năm đầu thế kỷ 21, họ có tỉ lệ là 10 người trong độ tuổi lao động trên mỗi người cao niên. Trong khi ở các nền kinh tế lớn trên thế giới, trung bình tỉ lệ này là khoảng 5 trên mỗi người cao niên.
Lợi thế dân số vừa kể là kết quả của những biến chuyển chính sách lớn lao. Trong thập niên 1950 và 1960, ĐCSTQ khuyến khích phụ nữ sinh càng nhiều con càng tốt, để bù đắp dân số sụt giảm do chiến tranh và nạn đói. Điều này khiến dân số tăng lên 80% trong 30 năm. Nhưng đến cuối thập niên 1970, Bắc Kinh bắt đầu xiết chặt, giới hạn mỗi cặp vợ chồng chỉ có một con. Kết quả là trong thập niên 1990, và những năm đầu thế kỷ 21, TQ có một lực lượng lao động khổng lồ, so với số người cao niên và thiếu nhi ít ỏi họ cần chăm sóc. Chưa dân số nào trên thế giới xưa nay ở vị trí tốt hơn và có năng xuất tốt hơn như vậy.
TQ cũng không cần bên ngoài giúp đỡ gì nhiều để cung cấp đủ thức ăn, nước uống cho dân và cung cấp hầu hết nguyên liệu thô cho các ngành công nghiệp. Với tài nguyên sẵn có, với lương lao động thấp, cùng các quy định lỏng lẻo về bảo vệ môi trường, TQ đã trở thành một trung tâm công nghiệp có tầm ảnh hưởng lớn lao.
Vận may đảo ngược
Nhưng, vận đỏ mỗi-thời-chỉ-một ấy không tồn tại mãi mãi. Trong 10 năm vừa qua, những lợi thế trước đây từng giúp TQ vươn cao, nay lại trở thành những trở lực kéo TQ xuống thấp.
Đầu tiên, phải kể đến việc TQ cạn dần tài nguyên. Một nửa sông ngòi ở TQ đã biến mất, ô nhiễm đã biến 60% nước ngầm “không còn phù hợp để con người tiếp xúc”, và đó là con số được chính phủ công bố. Công cuộc phát triển chóng mặt đã biến TQ thành nước nhập khẩu năng lượng lớn nhất thế giới. An toàn lương thực cũng đang xuống cấp: TQ đã phá huỷ 40% đất nông nghiệp, vì sử dụng quá mức, và trở thành nước nhập khẩu nông sản lớn nhất thế giới. Một phần do khan hiếm tài nguyên, tăng trưởng trở nên quá đắt đỏ: TQ phải đầu tư gấp ba lần vốn để có được mức tăng trưởng như trong những năm đầu thế kỷ 21, đắt hơn nhiều với dự kiến ở bất cứ nền kinh tế trưởng thành nào.
TQ cũng đang dần thiếu người, do hậu quả của chính sách một con. Giữa những năm 2020 và 2035, TQ sẽ mất đi khoảng 70 triệu người lao động và có thêm 130 triệu người cao tuổi. Nói cách khác, TQ sẽ mất đi một số lượng người tiêu dùng, đóng thuế và lao động ngang với dân số nước Pháp, cùng lúc lại có thêm số người hưởng trợ cấp xã hội đông ngang dân số Nhật Bản, và tất cả diễn ra chỉ trong 15 năm. Rồi sau đó, từ năm 2035 đến 2050, TQ sẽ mất thêm 105 triệu người lao động và có thêm 64 triệu người cao tuổi nữa. Hậu quả kinh tế của điều này sẽ thật khốc liệt. Các dự báo hiện nay cho rằng, các khoản chi tiêu liên quan đến tuổi tác dân số phải tăng gấp ba lần vào năm 2050, từ 10% lên đến 30% GDP. Để dễ hình dung, nên biết rằng tổng chi tiêu của chính quyền TQ hiện nay cũng chỉ ở khoảng 30% GDP mà thôi.
Giải quyết những vấn đề nêu trên là đặc biệt khó khăn, vì TQ đang được cai trị bởi một nhà độc tài, thường xuyên hy sinh hiệu quả kinh tế cho quyền lực chính trị. Doanh nghiệp tư nhân là nơi tạo ra hầu hết sự thịnh vượng của TQ, nhưng dưới triều đại Tập Cận Bình, doanh nghiệp tư nhân lại lâm vào cảnh đói vốn. Ngược lại, những doanh nghiệp quốc doanh kém hiệu quả lại nhận được 80% vốn vay và trợ cấp chính phủ. TQ tăng trưởng bùng nổ nhờ có đội ngũ doanh nhân ở địa phương làm mũi nhọn, nhưng chiến dịch chống tham nhũng của Tập lại làm cho những tài năng địa phương lo sợ, không dám tham gia những thử nghiệm kinh tế đột phá nữa. Chính quyền của Tập trên thực tế đã đặt ra ngoài vòng pháp luật mọi tin tức tiêu cực về kinh tế, biến những cải cách thông minh trở nên bất khả thi, trong khi hàng loạt quy định mới, thuần vì lý do chính trị, càng làm thui chột thêm những sáng kiến mới.
Khi TQ ngày càng trở nên cứng rắn và độc tài hơn, thế giới cũng trở nên khó khăn hơn trong việc giúp TQ tăng trưởng. Bắc Kinh đang đối diện với hàng ngàn rào cản thương mại, kể từ cuộc khủng hoảng tài chính 2008. Hầu hết các nền kinh tế lớn nhất thế giới đã dựng lên nhiều rào cản để hệ thống viễn thông nước họ không bị TQ ảnh hưởng. Úc, Ấn, Nhật và các nước khác đang tìm cách loại bỏ TQ khỏi chuỗi cung ứng của họ.
Kinh tế sa lầy
Kết thúc 40 năm trăng mật bất thường với lịch sử, TQ giờ đây đối diện với hai trào lưu lớn, đó là kinh tế TQ suy thoái và TQ bị bao vây chiến lược, báo hiệu cái kết của thời kỳ TQ trỗi dậy.
Do hậu quả của nhiều vấn đề cộng lại, kinh tế TQ đã bước vào giai đoạn suy thoái kéo dài nhất trong thời kỳ hậu-Mao. Tăng trưởng GDP chính thức của TQ đã rớt từ 15% năm 2007 xuống 6% trong năm 2019, trước khi dịch bệnh Covid-19 kéo mức tăng trưởng xuống chỉ còn hơn 2% trong năm 2020. Nhưng, ngay cả những con số đó cũng chỉ là báo cáo khống, vì các nghiên cứu nghiêm túc khác cho thấy rằng, mức tăng trưởng thực tế của TQ có vẻ chỉ đạt một nửa con số nhà nước đưa ra.
Tệ hơn, hầu hết tăng trưởng GDP của TQ từ 2008 là kết quả của việc chính quyền cố ý bơm vốn vào nền kinh tế. Nếu trừ đi các khoản chi tiêu kích thích đó thì kinh tế TQ khó có bất cứ tăng trưởng nào. Năng suất làm việc, tức chất liệu then chốt làm nên thịnh vượng, giảm 10% từ 2010 đến 2019 – là mức rớt tệ hại nhất trong một nền kinh tế vĩ đại, kể từ thời Liên Xô trong thập niên 1980.
Dấu hiệu của tăng trưởng nhưng không sinh lợi này có thể thấy khắp nơi. Trung Quốc có tổng cộng hơn 50 thành phố ma – là những trung tâm đô thị có đủ cao tốc lẫn dinh thự và nhà cửa, nhưng không có người ở. TQ có gần 2/3 các dự án hạ tầng cơ sở không bao giờ có thể thu hồi vốn xây dựng. Kết quả không có gì đáng ngạc nhiên, là nợ nần vượt tầm kiểm soát. TQ có tổng nợ tăng lên 8 lần từ 2008 đến 2019. Chúng ta biết chuyện này rồi sẽ có cái kết ra sao: Khi các bong bóng tài sản - do đầu tư tạo ra - sụp đổ thì sẽ hình thành những giai đoạn suy thoái kéo dài. Ở Nhật Bản, cho vay quá đáng đã dẫn đến hậu quả là 30 năm tăng trưởng kém. Ở Mỹ cũng vậy, nó tạo nên cuộc Đại Suy thoái. Với kích cỡ của núi nợ TQ hiện nay, cuộc suy sụp kinh tế có thể còn tệ hại hơn nữa. Những vấn đề mà công ty bất động sản nợ nần chồng chất Evergrande đang trải qua hiện nay có thể là dấu hiệu cho những gì sẽ xảy ra.
Dĩ nhiên, trong bối cảnh ấy, đảng vẫn không công nhận thất bại: Tập Cận Bình hy vọng sẽ tái lập tăng trưởng nhanh chóng thông qua những phát minh kỹ thuật, và chi phí cho Nghiên cứu và Phát triển (R&D) đã tăng gấp 3 lần từ 2006. Nhưng những nỗ lực này vẫn chưa nâng cao được năng suất, và TQ vẫn chỉ chiếm một phần nhỏ thị trường toàn cầu trong ngành công nghệ cao. Lý do chính là hệ thống R&D vận hành theo mệnh lệnh từ trên xuống, dù rất hiệu quả để huy động nguồn lực, nhưng lại bóp nghẹt luồng thông tin mở và luồng vốn cần thiết để duy trì bền vững hoạt động sáng tạo. Cuộc đàn áp chính trị đang diễn ra, nhằm thúc đẩy trí thức quy phục, chỉ làm vấn đề phức tạp hơn.
Bắc Kinh đã chi hàng chục tỉ USD cho ngành sản xuất microchip (vi mạch) nội địa, nhưng vẫn phải nhập khẩu để đáp ứng đến 80% nhu cầu điện toán cả nước. TQ cũng chi hàng chục tỉ USD cho công nghệ sinh học, nhưng vắc-xin chống Covid-19 của TQ không cạnh tranh được với vắc-xin sản xuất tại các nước dân chủ. Sáng chế sẽ không cứu được TQ khỏi suy thoái. Và sự suy thoái sẽ làm rung lắc hệ thống khi cùng lúc một thách thức khác nữa đến gần, đó là tình trạng TQ bị bao vây chiến lược.
Vòng vây lửa
Lục địa Á-Âu thường là bẫy chết của những thế lực muốn xưng hùng xưng bá: đây là vùng đất mà quá nhiều kẻ thù gần có thể bắt tay với siêu cường xa từ biển tới. Suốt gần 40 năm, TQ trỗi dậy và tránh được thế bao vây chiến lược nhờ xem nhẹ, giảm thiểu hay giấu bớt tham vọng toàn cầu và nhờ duy trì được mối quan hệ thân thiện với Mỹ. Nhưng thời kỳ đó giờ đã hết. Khi Bắc Kinh trở nên hung hăng hơn ở Biển Đông, ở Eo biển Đài Loan và ở những nơi khác, họ đã khiến chống đối nổi lên hầu như khắp nơi.
Trong năm năm qua, Mỹ đã từ bỏ chính sách giao kết (engagement) và áp dụng chính sách kiềm chế mới (neo-containment). Washington đã tiến hành mở rộng hải quân và số lượng hỏa tiễn lớn nhất trong một thế hệ, áp đặt thuế quan nặng nhất kể từ Thế Chiến II, và áp dụng các hạn chế nghiêm ngặt nhất lên việc đầu tư nước ngoài kể từ thời Chiến tranh Lạnh – tất cả đều nhắm vào TQ. Buôn bán vũ khí và hỗ trợ quân sự cho các nước tiền phương cũng đã gia tăng; các biện pháp trừng phạt công nghệ của Mỹ đang đe doạ phá hủy Huawei và các công ty công nghệ TQ khác. Trong năm 2021, phó ngoại trưởng TQ phải than phiền rằng “một chiến dịch toàn xã hội và toàn chính quyền đang được tiến hành nhằm hạ bệ TQ”.
Cú xoay chiều của Mỹ để đối phó với TQ đã góp phần tạo nên cuộc đổi chiều rộng lớn hơn trước quyền lực Bắc Kinh. Ở vùng Đông Bắc Á, Đài Loan đã quyết liệt hơn bao giờ trong việc bảo vệ nền độc lập đang có trên thực tế của mình, chính quyền Đài Loan đã thông qua một chiến lược quốc phòng mới, rất mạnh mẽ và có thể biến đảo quốc này trở nên cực kỳ khó xâm chiếm. Nhật Bản đã đồng ý hợp tác gần gũi với Mỹ để chống lại những hành vi gây hấn của TQ trong khu vực. Bằng chính sự hiếu chiến của mình, Bắc Kinh đã khiến cho liên minh Mỹ-Nhật có một sắc thái bài Trung rõ nét.
Các nước quanh Biển Đông cũng bắt đầu phòng vệ để đối phó với TQ. Việt Nam đang mua các hệ thống hỏa tiễn di động ven biển, các tàu ngầm tấn công của Nga, các chiến đấu cơ mới, và các chiến hạm trang bị hỏa tiễn hành trình tối tân. Singapore cũng lặng lẽ trở thành đối tác quân sự quan trọng của Mỹ. Indonesia gia tăng ngân sách quốc phòng 20% vào năm 2020, và tăng thêm 21% trong năm 2021. Ngay Philippines, nước tỏ ra gần gũi với TQ trong hầu hết nhiệm kỳ của tổng thống Rodrigo Duterte, giờ đây đã tái khẳng định phần chủ quyền của mình ở Biển Đông và gia tăng các hoạt động tuần tra trên không và trên biển.
Tham vọng của TQ cũng đang kích động những đáp trả bên ngoài khu vực Đông Á, trải dài từ Úc cho đến Ấn Độ và châu Âu. Bất cứ nơi nào Bắc Kinh lấn tới, nơi đó có những đối thủ, ngày càng đông, đẩy họ lùi lại.
Đối thoại Tứ giác An ninh [còn gọi là Bộ tứ Quad hay Bộ tứ Kim cương] – một diễn đàn chiến lược bao gồm Úc, Ấn, Nhật và Mỹ – đã xuất hiện như một điểm nhấn trong cuộc hợp tác đối phó với TQ của các nước dân chủ mạnh nhất Ấn Độ - Thái Bình Dương. Liên minh mới AUKUS (gồm Úc, Anh, Mỹ) thống nhất ba nước cốt lõi trong khối nói tiếng Anh để đương đầu với Bắc Kinh. Mỹ cũng lập ra những liên minh nhỏ phủ lên nhau để bảo đảm các nước dân chủ tiến bộ tiếp tục có ưu thế trong công nghệ then chốt, cùng lúc, khối G-7 và NATO đã đưa ra những lập trường cứng rắn hơn về Đài Loan và những vấn đề khác. Dĩ nhiên, hợp tác đối phó với TQ là việc chưa kết thúc, vì nhiều nước vẫn đang lệ thuộc vào thương mại với Bắc Kinh. Nhưng những liên minh chằng chịt này rồi sẽ có thể tạo thành một vòng thòng lọng quanh cổ Bắc Kinh.
Bùng cháy
Trung Quốc là một cường quốc đã nổi lên, chứ không phải đang trỗi dậy: TQ đã nắm giữ khả năng địa chính trị thật sự đáng gờm, nhưng thời kỳ huy hoàng nhất của TQ đã qua. Phân biệt được điều này là rất quan trọng, vì TQ đã đặt cược vào tham vọng cao vời vợi của mình, nhưng giờ đây họ có thể không đạt được nếu không hành động quyết liệt. ĐCSTQ nhắm mục tiêu tái chiếm Đài Loan, thống trị phía tây Thái Bình Dương, và trải tầm ảnh hưởng lên toàn cầu. Tập Cận Bình đã tuyên bố rằng, TQ đang tìm kiếm một “tương lai mà ở đó chúng tôi sẽ cầm chịch và ở vị trí thống lĩnh”. Tuy nhiên, giấc mơ đó đang bắt đầu vuột khỏi tầm tay, vì kinh tế trì trệ và vì TQ đang đối mặt với một thế giới ngày càng thù nghịch.
Có vẻ đó là tin vui với Washington, vì cơ hội để TQ dễ dàng vượt mặt Mỹ nay ít ỏi hơn. Nhưng, đó không hoàn toàn là điều tốt lành. Vì khi những vấn đề trở nên trầm trọng hơn, tương lai sẽ trở nên đầy thách thức đối với Bắc Kinh. Bóng ma tụt hậu sẽ ám ảnh quan chức ĐCSTQ. Tập Cận Bình sẽ tính toán, liệu ông ta có thể thực hiện những hứa hẹn vĩ đại của mình nữa hay không, và đó là lúc thế giới cần thật sự lo lắng.
Các cường quốc muốn xét lại hiện trạng có khuynh hướng trở nên nguy hiểm nhất khi khoảng cách giữa tham vọng và năng lực thực hiện tham vọng bắt đầu vượt tầm kiểm soát. Khi một cường quốc bất mãn thấy cửa sổ cơ hội chiến lược của mình bắt đầu khép lại, thì một cú đánh bất thình lình, dù khả năng thắng thấp, vẫn có vẻ tốt hơn là buông xuôi nhục nhã. Khi lãnh tụ độc tài lo âu rằng sự suy sụp trong địa chính trị sẽ phá huỷ tính chính danh của họ, thì hành vi tuyệt vọng rất có thể sẽ xảy ra. Chẳng hạn, nước Đức đã gây ra Thế Chiến I để tham vọng bá quyền của họ không bị đè bẹp bởi liên minh Anh-Pháp-Nga; Nhật đã phát động Thế Chiến II ở châu Á để ngăn Mỹ triệt hạ đế quốc của mình.
TQ ngày nay có đủ yếu tố đáng ngại. Tăng trưởng trì trệ? Có. Bị bao vây chiến lược? Có. Chế độ độc tài hà khắc với rất ít tính chính danh tự nhiên? Có. Mối thù lịch sử phải trả và khát vọng trả thù? Có và có. Thật ra, TQ đã tiến hành những hoạt động này rồi – họ liên tục bành trướng lực lượng quân sự, họ tìm kiếm vùng ảnh hưởng ở châu Á và xa hơn, họ nỗ lực kiểm soát công nghệ và nguyên liệu trọng yếu – là những việc một nước ở vị trí như họ thường làm. Nếu có công thức gây hấn cho một thế lực đang trên tột đỉnh, thì TQ hội đủ điều kiện chính.
Nhiều nhà quan sát tin rằng, TQ đang lấn tới trên khắp các mặt trận vì đang rất tự tin mình sẽ tiếp tục trỗi dậy. Tập Cận Bình chắc chắn đã nghĩ rằng dịch Covid-19 và bất ổn chính trị tại Mỹ đã tạo ra nhiều cơ hội mới để TQ lấn tới. Nhưng, một khả năng khác có vẻ gần thực tế hơn – và cũng đáng sợ hơn – đó là lãnh đạo TQ quyết tâm lấn tới nhanh hơn vì biết rằng họ không còn nhiều thời gian nữa. Điều gì sẽ xảy ra khi một quốc gia muốn lập lại trật tự thế giới đi đến kết luận rằng họ sẽ thất bại nếu chỉ dùng biện pháp ôn hoà? Lịch sử và hành xử hiện nay của TQ đều cho thấy rằng, câu hỏi trên sẽ dẫn đến đáp án không có gì là tốt đẹp.

Chính quyền tổng thống Trump ngăn cản tuyển sinh viên quốc tế của Đại học Havard
Ngày 22/5, chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đã thu hồi chứng nhận Chương trình Sinh viên và Trao đổi khách mời (SEVP) của Đại học Havard. Thực tế là cấm trường này tuyển sinh viên quốc tế mới.
Bộ trưởng Bộ An ninh Nội địa Mỹ (DHS) Kristi Noem đã công bố quyết định này. “Hãy để điều này là lời cảnh báo cho tất cả các trường đại học và tổ chức học thuật trên cả nước”, bà Noem cho biết trong một tuyên bố. “Việc tuyển sinh viên quốc tế là một đặc quyền -- không phải là quyền lợi -- và đặc quyền đó đã bị thu hồi do Harvard liên tục không tuân thủ luật liên bang”.
DHS cho biết, ngoài việc cấm tuyển sinh viên quốc tế trong tương lai, “các sinh viên nước ngoài đang theo học tại đây phải chuyển sang trường khác hoặc mất tư cách hợp pháp”.
Đáp lại, Đại học Harvard đã đưa ra tuyên bố gọi hành động của chính phủ là bất hợp pháp và gây tổn hại nghiêm trọng.
“Hành động trả đũa này gây tổn hại nghiêm trọng đến cộng đồng Harvard và đất nước chúng ta, đồng thời làm suy yếu sứ mệnh học thuật và nghiên cứu của Harvard”, Đại học Harvard tuyên bố.
Hồi tháng 4, chính quyền tổng thống Trump đóng băng 2,3 tỷ USD tài trợ của liên bang cho Đại học Harvard, sau khi cơ sở này từ chối yêu cầu xóa bỏ các chương trình đa dạng, công bằng và hòa nhập, đồng thời yêu cầu đánh giá sinh viên quốc tế dựa trên các tiêu chí ý thức hệ.
Tính đến học kỳ mùa thu năm 2023, sinh viên quốc tế chiếm hơn 27% tổng số sinh viên đang theo học tại Đại học Harvard.