Làn sóng biểu t́nh ở Mỹ cho thấy tính nan giải của bài toán người nhập cư mà chính phủ Tổng thống Mỹ Donald Trump đang xử lư.
Làn sóng biểu t́nh phản đối việc truy quét người nhập cư bất hợp pháp của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đă lan rộng khắp nước Mỹ. Không kể làn sóng biểu t́nh này nước Mỹ trước nay vẫn thường xuyên chứng kiến nhiều đợt biểu t́nh lớn hay nhiều vụ rắc rối liên quan người nhập cư. Điều này cho thấy người nhập cư luôn là vấn đề nóng gây nhiều tranh căi trong ḷng nước Mỹ và khiến giới chức nước này đau đầu xử lư.
Chủ trương quyết liệt của ông Trump
Trong nhiệm kỳ đầu tiên, ông Trump đă thực hiện một loạt chính sách nhằm giảm t́nh trạng nhập cư bất hợp pháp và tăng cường an ninh biên giới. Chính quyền ông Trump đă chi 15 tỉ USD xây dựng khoảng 733 km hàng rào biên giới với Mexico. Ông Trump gây áp lực lên các tiểu bang, TP mà ông cho là bảo vệ những người nhập cư không có giấy tờ bằng cách cắt giảm nguồn tài trợ liên bang.
Sẽ tập trung cao độ xử lư nhập cư bất hợp pháp là cam kết xuyên suốt của ông Trump trong chiến dịch tranh cử tổng thống 2024. Ngay sau khi nhậm chức vào tháng 1-2025, ông Trump ban hành nhiều sắc lệnh và triển khai các nguồn lực tài chính, quân sự thực hiện cam kết này.
Cảnh sát Los Angeles đối phó người biểu t́nh hôm 11-6. Ảnh: THE NEW YORK TIMES
Ngay trong ngày nhậm chức, ông Trump đă kư lệnh ban bố "t́nh trạng khẩn cấp quốc gia" ở biên giới phía nam, yêu cầu Bộ Quốc pḥng tăng quân tới khu vực này.
Bộ trưởng Quốc pḥng Mỹ Pete Hegseth đă phê duyệt triển khai 10.000 quân tới khu vực biên giới phía nam. Đến cuối tháng 3-2025, Bộ Quốc pḥng đă chi khoảng 376 triệu USD cho các hoạt động quân sự liên quan thực thi an ninh biên giới.
Từ tháng 1, chính quyền ông Trump mở rộng thẩm quyền trục xuất nhanh đến mức tối đa mà Quốc hội cho phép. Người nhập cư không có giấy tờ có thể bị trục xuất ngay lập tức không cần chờ thẩm phán di trú quyết định. Việc truy quét người nhập cư cũng được bật đèn xanh tới các địa điểm mà trước đây bị hạn chế như trường học, bệnh viện, ṭa án, nơi thờ cúng, với mục tiêu trục xuất 1 triệu người nhập cư mỗi năm. Đây là mục tiêu chưa từng có và vượt xa 271.000 vụ trục xuất dưới thời Tổng thống tiền nhiệm Joe Biden vào năm 2024 vốn là mức cao nhất trong thập niên qua.
Ông Trump cũng đưa ra nhiều thay đổi đối với các quy tŕnh nhập cư tiêu chuẩn: kiểm tra nghiêm ngặt để tăng cường an ninh quốc gia, xác định các quốc gia có nguy cơ cao đe dọa an ninh Mỹ để áp dụng lệnh hạn chế nhập cảnh.
Đầu tháng 6, ông Trump kư sắc lệnh cấm nhập cảnh đối với công dân 12 quốc gia và siết chặt nhập cảnh với công dân 7 nước. Danh sách này có thể mở rộng, bao gồm những nước không có quy tŕnh thẩm tra phù hợp, có tỉ lệ lưu trú quá hạn thị thực cao hoặc không chia sẻ thông tin về danh tính.
Bài toán gây chia rẽ
Trong thông báo được Nhà Trắng đưa ra ngày 28-4, kể từ khi ông Trump nhậm chức, chính quyền đă bắt giữ hơn 150.000 người nhập cư bất hợp pháp, trục xuất 139.000 người. Mức độ bắt giữ này đă rất nhiều rất nhanh so với thời Tổng thống Biden song giới quan sát đánh giá rằng với tốc độ này chính quyền ông Trump vẫn khó đạt mục tiêu trục xuất 1 triệu người mỗi năm.
Giữa tháng 5, Phó chánh văn pḥng Nhà Trắng Stephen Miller cho biết thất vọng v́ số lượng người nhập cư trái phép bị bắt giữ và trục xuất quá thấp. Ông Miller dọa sẽ sa thải các quan chức cấp cao của Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan Mỹ (ICE) nếu không bắt 3.000 người nhập cư mỗi ngày, theo đài NBC News.
Mục tiêu của chính quyền ông Trump là bắt 3.000 người nhập cư không giấy tờ hợp pháp mỗi ngày và trục xuất 1 triệu người họ mỗi năm.
Và rồi ICE huy động tổng lực tăng cường truy quét người nhập cư để đạt mục tiêu. Dù làn sóng biểu t́nh ở Los Angeles đă lan sang ít nhất 25 TP trên khắp nước Mỹ phản đối những cuộc bắt bớ người nhập cư, ICE vẫn tiếp tục truy bắt.
Biểu t́nh lan tới khu dân cư Lower Manhattan, TP New York. Ảnh: THE NEW YORK TIMES
Vấn đề truy quét người nhập cư đang gây nhiều bất đồng và chia rẽ ở Mỹ. Ngày 11-6, Thị trưởng Los Angeles - bà Karen Bass và các nhà lănh đạo của hơn 30 TP khác ở bang California, bao gồm Montebello, Downey, đă kêu gọi chính quyền liên bang chấm dứt chiến dịch truy quét người nhập cư.
Cạnh đó, theo một cuộc khảo sát của tờ Washington Post và Trường Schar thuộc ĐH George Mason thực hiện hôm 10-6, người dân Mỹ cũng “chia phe” về quan điểm đối với các cuộc biểu t́nh, với 39% người ủng hộ biểu t́nh "chống việc thực thi luật nhập cư của chính quyền liên bang", 40% phản đối và 21% không chắc chắn.
Việc truy quét người nhập cư, nhất là vào tận các cơ sở làm việc t́m bắt như cách ICE đang làm, dường như đang làm chậm lại tốc độ tăng trưởng việc làm trong các ngành công nghiệp dựa vào lao động trái phép, thậm chí làm một số ngành có nguy cơ thiếu lao động. Theo ước tính của ngân hàng Goldman Sachs, những người nhập cư không có giấy tờ tập trung ở một số ngành công nghiệp của Mỹ, chiếm 19% công nhân cảnh quan, 17% công nhân nông trại và 13% công nhân xây dựng.
Lực lượng chức năng mạnh tay với người biểu t́nh
Tại nhiều TP trên khắp nước Mỹ, ngày 11-6, biểu t́nh phản đối việc ICE truy bắt người nhập cư vẫn chưa có dấu hiệu dừng lại và lực lượng chức năng đă phải dùng đến biện pháp mạnh, thậm chí bắt giữ để văn hồi trật tự.
Tại TP Spokane (bang Washington), hơn 30 người bị bắt trong các cuộc biểu t́nh ngày 11-6. Trước đó Thị trưởng Spokane - bà Lisa Brown đă ban bố t́nh trạng khẩn cấp và lệnh giới nghiêm tại một số khu vực trong TP từ 9 giờ 30 tối 11-6 đến 5 giờ sáng hôm sau.
Tại Seattle (bang Washington), hàng trăm người biểu t́nh di chuyển từ Công viên Cal Anderson hướng về các ṭa nhà liên bang ở trung tâm TP. Cảnh sát đă lệnh giải tán và bắt đầu ngăn chặn, bắt giữ người biểu t́nh quá khích.
Tại TP New York, khoảng 200 người biểu t́nh đă tập trung tại Quảng trường Foley ở trung tâm quận Manhattan. Cảnh sát mặc đồng phục chống bạo động đă được triển khai. Giống biểu t́nh ở New York, biểu t́nh ở TP St. Louis (bang Missouri), đă kết thúc mà không có nhiều dấu hiệu bạo lực.
Tại Los Angeles (bang California) tối 11-6, cảnh sát giải tán biểu t́nh bằng cách bắn lựu đạn gây choáng và đạn cao su trước khi lệnh giới nghiêm có hiệu lực.
Theo thông báo từ Bộ Tư lệnh miền Bắc Mỹ đưa ra ngày 11-6, 700 lính Thủy quân Lục chiến Mỹ đă hoàn thành khóa huấn luyện và sẽ được triển khai vào nội đô Los Angeles trong ṿng 48 giờ tới.
Trong khi đó, khoảng 2.000 lính Vệ binh Quốc gia hiện đang làm nhiệm vụ và hỗ trợ các nhân viên ICE tại Los Angeles. C̣n 2.000 thành viên Vệ binh quốc gia c̣n lại sẽ sẵn sàng làm nhiệm vụ vào chiều 12-6.
