Mỹ và Triều Tiên vừa đạt được thỏa thuận quan trọng về việc B́nh Nhưỡng ngừng chương tŕnh hạt nhân để đổi lấy viện trợ lương thực, nhưng không v́ thế mà các chuyến bay do thám của phi cơ U-2 chấm dứt.
Một pha hạ cánh của máy bay do thám U-2. Ảnh:
Keprtv
Khi chiếc U-2 đen bóng trở về sau một nhiệm vụ, những chiếc xe Pontiac phóng vù vù trên đường băng để giúp nó hạ cánh với một phương pháp cổ lỗ vốn được áp dụng từ hơn nửa thế kỷ trước, khi chiếc phi cơ thời Chiến tranh Lạnh này là một "siêu phẩm".
"Ai cũng biết hạ cánh là một việc khó khăn mà", viên phi công nói khi trèo ra khỏi buồng lái.
Tuy nhiên, đừng vội "trông mặt mà bắt h́nh dong". Chiếc máy bay do thám U-2 Dragon Lady vẫn là một trong số những tài sản giá trị nhất của Mỹ tại mặt trận cuối cùng c̣n sót lại từ thời Chiến tranh Lạnh. Được bơm cả núi tiền để đại tu, bộ ba phi cơ có phi công điều khiển này đang chứng tỏ rằng chúng vẫn có thể cạnh tranh với những máy bay không người lái thế hệ tương lai trong một nhiệm vụ quan trọng: do thám Triều Tiên.
"Mắt thần" tin cậy
Hơn 35 năm qua, U-2 là một trong những "mắt thần" đáng tin cậy nhất của Mỹ để theo dơi các hoạt động quân sự bên trong Triều Tiên, quốc gia bí ẩn nhất trên thế giới. Không giống như các vệ tinh, những chiếc U-2 có thể bay ḷng ṿng phía bên trên các khu vực mục tiêu. Tháng trước, không quân Mỹ đă hoăn các kế hoạch thay thế U-2 bằng mẫu máy bay do thám không người lái Global Hawk tới tận năm 2020.
Khi cả thế giới dơi theo những dấu hiệu bất ổn có thể xảy ra trong quá tŕnh chuyển giao quyền lực ở Triều Tiên, những chuyến bay của các chiếc U-2 càng trở nên quan trọng hơn gấp bội.
Ḥa b́nh trên bán đảo Triều Tiên bị đặt trước dấu hỏi lớn trong thời gian qua, khi B́nh Nhưỡng tức giận trước những cuộc tập trận chung bắn đạn thật giữa Hàn Quốc và Mỹ. Triều Tiên cảnh báo rằng nước này sẵn sàng cho một "cuộc chiến tổng lực" và "những cuộc tấn công trả đũa không khoan nhượng" nếu cần thiết. Lời đe dọa có phần khoa trương của B́nh Nhưỡng không đề cập tới những chiếc U-2, nhưng Triều Tiên vốn vẫn thường lên án những hành động do thám nước này.
Một chiếc Pontiac G8 chuyên làm nhiệm vụ "hoa tiêu" cho những pha hạ cánh của phi đội U-2 tại căn cứ không quân Osan, Hàn Quốc. Ảnh:
Flickr
Tuy nhiên, ngoài việc phàn nàn, B́nh Nhưỡng không làm được ǵ nhiều để ngăn cản những chuyến bay do thám của phi đội U-2.
Ba chiếc phi cơ cánh dài có h́nh dáng giống tàu lượn đang được triển khai tại căn cứ không quân Osan ở Hàn Quốc, tức là cách biên giới với Triều Tiên chỉ 80 km. Không quân Mỹ từ chối b́nh luận về việc những chiếc máy bay do thám này bay tới đâu. Tuy nhiên, trong một cuộc trả lời phỏng vấn hiếm hoi, chỉ huy phi đội này nói rằng nhiệm vụ của những chiếc U-2 thường là ra khỏi căn cứ Osan mỗi ngày.
"Chúng tôi là sợi dây nối, là tai là mắt của Hàn Quốc", vị chỉ huy nói trên cho hay, với điều kiện ông chỉ được định danh qua cấp bậc và tên (trung tá Deric) v́ những lư do an ninh. "Độ cao cực lớn và những khả năng trinh thám của các chiếc U-2 khiến chúng tôi khó bị phát hiện".
Từng được vận hành bởi Cục T́nh báo Trung ương Mỹ (CIA), U-2 đă trở thành một biểu tượng thời Chiến tranh Lạnh trong một sự kiện quốc tế kịch tính, sau khi Liên Xô cũ bắt được phi công người Mỹ Francis Gary Powers vào năm 1960. Chương tŕnh máy bay do thám được chuyển cho không quân Mỹ, nhưng nó vẫn được phủ một lớp màn bí mật như trước đó. Tên đầy đủ của tất cả các phi công luôn được giữ kín.
Hơn một nửa trong số 1,2 triệu binh sĩ Triều Tiên được cho là đóng quân ở phía nam thủ đô B́nh Nhưỡng. Các chuyến bay của những chiếc U-2 đă cung cấp những h́nh ảnh chi tiết của các cuộc chuyển quân, các công sự và bất cứ dấu hiệu nào tiềm ẩn sự bất ổn ở phía bắc của khu phi quân sự (DMZ) nằm giữa Triều Tiên và Hàn Quốc.
Mỹ, cùng với Hàn Quốc kư thỏa thuận ngừng bắn với Triều Tiên vào năm 1953 để kết thúc 3 năm chiến tranh giữa hai miền, hiện c̣n 28.000 quân đồn trú ở Hàn Quốc. Triều Tiên coi sự hiện diện quân sự của Mỹ là lư do chính cho việc nước này phát triển các vũ khí hạt nhân. B́nh Nhưỡng cũng cho rằng hoạt động của các máy bay do thám Mỹ là sự chuẩn bị cho một cuộc chiến mới. Hai năm trước, trong bối cảnh căng thẳng gia tăng, Triều Tiên cho rằng việc sử dụng các máy bay U-2 cho thấy Mỹ quyết tâm đến thế nào trong việc do thám các cơ sở quân sự của nước này.
Các phi hành gia hạ cánh kiểu "thủ công"
Các phi công thuộc phi đội Osan xuất kích 4 ngày một lần trong các nhiệm vụ kéo dài tới 12 giờ. Những chiếc U-2 có thể bay ở độ cao lớn hơn 21,3 km, tức là gấp đôi độ cao của một máy bay chở khách thông thường. Điều này khiến nó gần như không thể bị ngăn chặn hoặc theo dơi, đồng thời vẫn có khả năng quan sát một khu vực mục tiêu rộng hơn so với một máy bay ở tầm thấp hơn.
Trung tá phi công Colby mặc bộ đồ và đội mũ theo kiểu phi hành gia tại căn cứ không quân Osan hôm 16/2. Ảnh:
AP
Tuy nhiên, ở độ cao kể trên, các phi công sẽ rất dễ bị hội chứng độ cao và phải mang những bộ đồ, cũng như đội những chiếc mũ theo kiểu của các phi hành gia vũ trụ. Một giờ trước khi xuất kích, các phi công được đặt trong điều kiện ôxy tinh khiết, nhằm giảm lượng nitơ trong máu. Trong trường hợp xấu nhất, máu của một phi công có thể bị sôi khi chạm ngưỡng giới hạn về độ cao. Các thức ăn tinh khiết được cung cấp cho các phi công, nhưng họ chỉ có thể đưa vào cơ thể bằng các ống hút.
"Mối quan tâm chính của chúng tôi là các hội chứng giảm áp và hydrat hóa", thiếu tá phi công Carl nói. "Việc bay trên không trung không hề dễ dàng".
Để giúp chiếc U-2 nhẹ hơn và v́ thế có thể bay cao hơn, hai bánh xe được lắp cố định vào phần cánh sẽ tự động tách ra khi máy bay cất cánh. Điều này có nghĩa khi trở lại đường băng, các phi công sẽ chỉ có hai cặp bánh được lắp dọc phần thân máy bay.
Tại căn cứ không quân Osan, những chiếc xe Pontiac G8 màu trắng chạy dọc đường băng với tốc độ hơn 200 km/giờ, để bắt kịp các pha hạ cánh và hướng dẫn cho các phi công. Các "phi công mặt đất" ước tính khoảng giữa đường băng và chiếc máy bay, rồi báo cho phi công trên chiếc U-2 bằng bộ đàm. Họ đếm ngược "5... 4... 3..." cho tới khi chiếc máy bay ngừng hoạt động ở khoảng cách nhỏ hơn 1 m so với mặt đất. Chiếc U-2 sau đó về cơ bản là rơi xuống đường băng.
Chiếc U-2 này đáp xuống đường băng ở căn cứ không quân Osan hôm 16/2/2012, phía xa là một chiếc Pontiac G8 vừa hoàn thành nhiệm vụ hướng dẫn hạ cánh. Ảnh:
AP
Không lực Mỹ hiện có tổng cộng 31 chiếc U-2 đang hoạt động, trong khi Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ có hai chiếc. Mặc dù các biệt đội máy bay do thám cũng được bố trí tại đảo Síp ở Địa Trung Hải hoặc ở tây nam của châu Á, nhưng vai tṛ chủ yếu nhất của ḍng máy bay U-2 hiện này là ở Triều Tiên, với sứ mệnh ǵn giữ huyền thoại của chiếc phi cơ do thám.
Trong suốt những năm qua, U-2 đă chứng minh được sự linh hoạt gây bất ngờ. Từ năm 1994, không quân Mỹ đă tiến hành một quá tŕnh làm mới có trị giá tới 1,7 tỷ USD, nhằm "thay da đổi thịt" cho ḍng máy bay do thám này, nhưng vẫn giữ lại tên gọi cũ.
Các cảm biến của U-2 có thể hoạt động cả ngày lẫn đêm trong mọi điều kiện thời tiết. Những dữ liệu mà phi cơ này thu lượm được có thể được truyền qua vệ tinh bằng một phương thức gần như là trực tiếp theo thời gian thực tới các binh sĩ ở mặt đất.
"Hầu hết các máy bay do thám này thực sự khá mới mẻ", viên chỉ huy phi đội U-2 nói trên cho biết. "Những chiếc mà chúng tôi đang điều khiển đă có từ những năm 80 thế kỷ trước. Tuy nhiên, chúng đă được làm lại động cơ, đi lại dây, lắp đặt buồng lái mới và có hệ thống điện tử hàng không tiên tiến. Tất nhiên, những cảm biến thường xuyên được nâng cấp và cập nhật. Loại phi cơ do thám này thực sự vượt trội hơn tất cả".
Tuy vậy, không quân Mỹ những năm qua luôn ám chỉ việc ngày "về hưu" của những chiếc U-2 chẳng c̣n bao xa nữa. Người ta đă lên kế hoạch đưa mẫu máy bay do thám không người lái Global Hawk thay thế hoàn toàn U-2 sau năm 2015. Global Hawk hiện được sử dụng phổ biến tại Iraq và Afghanistan. Tuy nhiên, không quân Mỹ tháng trước quyết định rằng việc thay thế nói trên là quá tốn kém, và U-2 sẽ chỉ phải "nhận sổ hưu" sau năm 2025.
Nhà phân tích Loren Thompson, thuộc Viện Lexinton ở hạt Arlington của bang Virginia (Mỹ), việc duy tŕ sự hoạt động của những chiếc U-2 cho thấy không quân Mỹ quan tâm nhiều hơn tới Triều Tiên, và tất nhiên cả việc tiết kiệm chi phí nữa, hơn là giám sát những khu vực khác.
Phan Lê (theo AP)
Những 'con mắt thần' Mỹ do thám Triều Tiên
