(Kiến Thức) - "Hối lộ phổ biến nhất hiện nay là chạy chức chạy quyền. Mà cái này th́ gần như không ai dám nói đâu, tới tiền tỷ đấy...", ông Phan Văn Độ nói.
Tố cáo kiểu ḥa cả làng
- Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội Lê Thị Nga mới đây đă đề xuất miễn trách nhiệm h́nh sự với người đưa hối lộ. Theo bà Nga, khi tham nhũng đă trở thành quốc nạn th́ phải có những giải pháp tương ứng để xử lư quốc nạn ấy. Nhưng hiện nay chúng ta đang chặn cả hai đầu, vừa xử lư người nhận hối lộ đồng thời xử lư người đưa hối lộ. Người đưa hối lộ nếu tố cáo th́ sẽ đồng thời tố cáo chính ḿnh nên việc phát hiện tham nhũng không cao. Ông nghĩ thế nào về tác động của giải pháp này?
Đó là giải pháp đáng để chúng ta suy nghĩ cái được và khắc phục chưa được để áp dụng. Chứ bây giờ tôi thấy nhiều khi chúng ta áp dụng quá máy móc, thành ra "ḥa cả làng". Rồi nhiều người biết có tham nhũng, có hội lộ do người ta ở trong cuộc nhưng không dám tố giác v́ sợ ḿnh cũng bị xử lư. Có quy định này th́ người ta sẽ mạnh dạn tố giác. Nhưng cũng phải đề pḥng có những kẻ xấu dùng cách này để bôi nhọ người tốt. Cách này th́ chắc là cũng ít thôi.
- Giữa được và mất th́ cái nào nhiều hơn nếu áp dụng cách này?
Tôi nghĩ là được nhiều hơn. Ví dụ như ông A xin cho con ông vào một cơ quan nào đó. Mà cả xă hội bây giờ muốn xin được vào vị trí đó th́ phải "chạy", phải tiền. Giờ mà tố giác th́ hỏng cả việc của ḿnh, nên người ta cũng ngại lắm. Giờ người ta tố giác mà không bị truy cứu, người ta sẽ dễ dàng làm hơn, người nhận hối lộ cũng cảm thấy "chờn" hơn. Thực tế cuộc sống, người ta không muốn làm nhiều thứ đâu nhưng người ta vẫn phải làm.
- Th́ có ai muốn đưa hối lộ đâu, chỉ v́ nếu không đưa th́ không được việc, nên người ta mới phải làm thế?
Đúng vậy, ví dụ như xin vào chỗ nọ chỗ kia, ai cũng làm thế th́ ḿnh cũng phải làm như thế thôi.
- Theo ông th́ người đi đưa hối lộ có muốn tố cáo không?
Về bản chất th́ người đưa hối lộ cũng có mục đích của họ, đă đưa th́ người ta không tố cáo đâu. Đa phần các vụ việc được phát hiện là do người thứ 3 biết việc đó và họ tố cáo. Người nào đưa hối lộ cũng mong muốn cho được việc của ḿnh. Trường hợp mất tiền mà không được việc, nghĩa là khi đă bị dồn đến đường cùng th́ người ta mới tố cáo thôi.
Ông Phan Văn Độ, Phường Nghĩa Đô, Cầu Giấy, Hà Nội.
Ít người dám nói ra "chạy chức chạy quyền"
- Ông nh́n nhận thế nào về những vụ việc tố cáo tham nhũng?
Hối lộ có nhiều loại, ví dụ như chạy chức chạy quyền, chạy việc, chạy dự án... Thường những vụ việc liên quan đến cái chung th́ người ta mới bức xúc, chứ nếu là vấn đề liên quan đến cá nhân th́ người ta thường ỉm đi cho qua. Nhiều người chấp nhận ngậm quả đắng v́ nếu phanh phui ra th́ chính ḿnh cũng bị liên đới. Dù không bị xử lư h́nh sự th́ cơ quan, tổ chức, công đoàn, dân phố... cũng sẽ có nh́n nhận, đánh giá không hay, thậm chí ảnh hưởng đến sự nghiệp, công việc. Đa phần tố cáo tham nhũng v́ nh́n thấy những bất b́nh, thấy rằng sự việc nó mười mười thế mà cán bộ làm tiền, ăn chặn, cố t́nh làm sai chứ ít vụ việc xuất phát từ việc người đưa hối lộ tố cáo.
- Lĩnh vực tham nhũng nào mà người đưa hối lộ ít nói ra nhất?
Phổ biến nhất hiện nay là chạy chức chạy quyền. Mà cái này th́ gần như không ai dám nói đâu, mà số tiền không nhỏ đâu, thậm chí là tiền tỷ đấy. Họ không nói ra cũng là dễ hiểu là bởi v́ nó liên quan đến quyền lợi của hai bên.
- Nếu quy định miễn trách nhiệm h́nh sự cho người đưa hối lộ th́ người ta có dám nói không?
Cũng chưa chắc là người ta dám nói hơn đâu. Nhiều người lo lắng rằng nếu quy định như thế th́ người đưa hối lộ sẽ "vô lo", thế là họ sẽ tích cực đưa hối lộ, nếu không được việc của tôi th́ ông chết với tôi. C̣n người nhận th́ sẽ có nhiều cơ hội nhận hơn. Nhưng tôi nghĩ là không phải thế đâu. Khi đă quy định rơ ràng như thế th́ người ta sẽ phải cẩn trọng hơn, sợ hơn, cảnh giác hơn và có thể là tinh vi hơn v́ nếu nhận th́ có thể sẽ tiêu tan tất cả sự nghiệp, thậm chí rơi vào ṿng lao lư.
- Nhưng cũng có người bảo nếu "đánh đồng" người đưa và nhận hối lộ th́ khó mà chống được tham nhũng, người ta sẽ rụt rè?
Nếu xă hội lành mạnh, đấu tranh tiêu cực rất mạnh mẽ th́ việc xử lư cả hai bên là hợp lư. Nhưng chúng ta thử nh́n nhận lại xem t́nh trạng tham nhũng nó thế nào. Đâu đâu cũng có tham nhũng, không lớn th́ bé. Tham nhũng đă đi vào những khe ngách rất nhỏ của đời sống rồi mà áp dụng như thế th́ không thể chống được tham nhũng. Có những việc, những lĩnh vực, cán bộ có một thứ luật bất thành văn là phải có hối lộ th́ mới được việc. Không có th́ coi như là một sự lạ, muôn đời việc đó vẫn sẽ không thành.
- Nhưng người đưa hối lộ mà hoàn toàn vô can th́ cũng c̣n nhiều vướng mắc như làm sao xác định được động cơ đưa hối lộ. Nếu động cơ đó là vi phạm pháp luật th́ sao?
Thực ra như tôi đă nói, chỉ miễn trách nhiệm h́nh sự thôi chứ những trách nhiệm khác th́ người đó vẫn phải chịu chứ không hoàn toàn vô can đâu. Bản thân những người đó cũng phải xấu hổ với hành động đưa hối lộ của ḿnh chứ.
Thủ đoạn th́ phải có thủ đoạn
- Theo ông th́ phải làm ǵ để hạn chế tham nhũng hiện nay?
Tôi nghĩ rằng đây là giải pháp phù hợp với thời điểm này. Trong lúc tham nhũng đang hoành hành th́ đây là giải pháp tốt. Tham nhũng hiện nay đă trở nên quá tinh vi, từ nhỏ đến to, từ tham nhũng vặt đến tham nhũng lớn. Họ sử dụng rất nhiều thủ đoạn để tham nhũng, th́ để đối phó, cũng phải có những thủ đoạn tùy từng thời điểm nhất định.
- Từ trước đến nay th́ những người nào dám đứng ra tố cáo tham nhũng?
Chỉ những người có bản lĩnh thực sự, nghĩ đến quyền lợi của cái chung, của tập thể, v́ cái đúng đắn... Chứ c̣n những người có quyền lợi cá nhân trong đó th́ họ không dám đâu.
- Đă bao giờ người đứng ra tố cáo tham nhũng bị truy cứu trách nhiệm h́nh sự chưa?
Tôi nghĩ kể cả trách nhiệm h́nh sự cũng không nặng nề bằng việc sự trù dập, đe dọa, cả đời khốn khó. Bản thân tôi bị chúng nó hành đủ tṛ, thậm chí là chúng nó cho giang hồ đến nhà dọa giết. Tôi biết thậm chí có những người từ người tố cáo trở thành người mang tội vu khống. Ví dụ như ông cựu chiến binh Đinh Đức Hiếu ở Ninh B́nh đấy. Ông ấy tố cáo xong th́ bị trù dập đến chết đi sống lại. Nhiều người khốn khổ v́ tố cáo tham nhũng lắm.
- Nh́n những người tố cáo tham nhũng như chị Nguyệt (Bệnh viện Hoài Đức) hay thầy Đỗ Việt Khoa (trường THPT Vân Tảo), tôi thực sự thấy thương cảm với những khó khăn họ gặp phải sau đó?
Người ta cứ nói cơ chế bảo vệ người tố cáo này nọ, nhưng theo tôi chỉ là lư thuyết hết. Như chính tôi đây, công an, chính quyền địa phương cũng bắt tay cấu kết với kẻ tham nhũng để trù dập, đe dọa tôi. Họ chỉ nói mồm thế thôi chứ làm ǵ có chuyện bảo vệ. Ở các cơ sở hiện nay phức tạp lắm. Đi tố cáo cũng phức tạp, mỏi mệt lắm chứ không đơn giản đâu. Dù có không bị truy cứu trách nhiệm h́nh sự th́ hệ lụy họ phải chịu cũng rất lớn.
- Xin cảm ơn ông!
Nhiều quốc gia trên thế giới đang áp dụng biện pháp không xử lư người đưa hối lộ như Hàn Quốc, Singapore. Hiệu quả mang lại rất lớn, tại các nước này, có tới 90% vụ án tham nhũng là thông qua tố cáo của người dân. Người tố cáo tham nhũng được bảo vệ nghiêm, bảo vệ tính mạng và tài sản và được cơ quan chức năng xem họ là thông tin bí mật quốc gia. Bên cạnh đó, người tố cáo tham nhũng c̣n được hưởng 20% giá trị tài sản thu hồi từ vụ tham nhũng.
Tô Hội (Thực hiện)
