Tháng 5/1995, nhận được tin UBND xă Ḥa Nam (Ứng Ḥa - lúc bấy giờ c̣n thuộc tỉnh Hà Tây, nay là Hà Nội) đă tiến hành cưỡng chế thu giữ trái pháp luật 2 xe đạp của thầy hiệu trưởng và thủ quỹ Trường Tiểu học Ḥa Nam, tôi và anh Quang Hiểu xin Ṭa soạn cho về Ḥa Nam điều tra vụ việc. Sự việc lúc ban đầu diễn biến như sau: Ông Nguyễn Cự Đ́nh - Chủ tịch UBND xă Ḥa Nam ra quyết định (số 89) thành lập tổ thanh tra kinh tế tài chính trường cấp I Ḥa Nam theo đơn thư khiếu tố của một số giáo viên trong trường.
Theo Thanh tra tỉnh Hà Tây giải thích th́ việc xem xét giải quyết đơn tố cáo hiệu trưởng thuộc thẩm quyền của Pḥng GDĐT Ứng Ḥa. Đại diện Pḥng GDĐT Ứng Ḥa cũng đă giải thích trực tiếp với ông Đ́nh về việc làm sai nguyên tắc này nhưng ông Đ́nh không nghe.
Tổ thanh tra xă đă làm việc trong một thời gian dài. Hơn 80 lượt giáo viên, cán bộ của trường bị “mời làm việc” trong và ngoài giờ hành chính. Nhiều lớp học không có giáo viên dạy. Hoạt động dạy và học bị đảo lộn.
Tổng số tiền mà tổ thanh tra xă quy kết nhà trường tham ô chỉ vài triệu đồng. UBND xă c̣n buộc nhà trường phải thu hồi hơn 100 cuốn sách thuộc tủ sách dùng chung đă mất hoặc cho mượn chưa kịp đ̣i lại...
Sau đó th́ xảy ra vụ việc ông Đ́nh cho người thu giữ hai chiếc xe đạp của hiệu trưởng và thủ quỹ nhà trường, đồng thời liên tục cho thông báo về việc cưỡng chế trên hệ thống truyền thanh của xă, gây mất uy tín nghiêm trọng đối với thầy hiệu trưởng.
Thu giữ xe đạp không có biên bản
...Trước khi về Ḥa Nam, chúng tôi vào Sở GD&ĐT Hà Tây xin làm việc. Anh Nguyễn Quang La, lúc đó là Giám đốc Sở, bức xúc: “Tôi thấy các đồng chí ở xă chưa hiểu hết về quản lư Nhà nước. Việc thanh tra vừa rồi là…lai căng”.
Quyền Chánh Thanh tra Sở GD&ĐT Hà Tây là anh Hà Văn Truy nói: “ Đồng chí Chủ tịch tỉnh Hà Tây đă chỉ rơ, đối với UBND xă khi thanh tra nhà trường th́ được kiểm tra về quỹ dân đóng góp xây dựng trường sở và báo cáo công khai trước dân; đồng thời khi kiểm tra không được làm ảnh hưởng đến việc dạy và học của nhà trường”.
Được các anh ở Sở GD&ĐT trang bị cho thêm một số “cơ sở pháp lư”, chúng tôi càng tin rằng việc làm của UBND xă Ḥa Nam đối với trường cấp I Ḥa Nam là sai trái.
Nhưng vụ việc lúc bấy giờ trở nên rất căng thẳng bởi trước đó, UBND huyện Ứng Ḥa bất ngờ ra quyết định thành lập đoàn phúc tra về việc UBND xă Ḥa Nam thanh tra, xét đơn khiếu tố.
Tiếng là phúc tra việc làm của UBND xă nhưng đoàn lặp lại gần như những ǵ xă đă làm đối với trường, nghĩa là tiếp tục thanh tra trường cấp I Ḥa Nam với nội dung phức tạp và gay gắt hơn.
Sau khi đoàn phúc tra kết thúc công việc, UBND huyện ra quyết định xử lư số 85, giao UBND xă Ḥa Nam thu hồi các khoản qui trách nhiệm vật chất cá nhân.
Đây là lư do để ông Đ́nh thành lập tổ cưỡng chế tài sản, thu giữ hai xe đạp.
Thầy Nguyễn Mạnh Khuông - hiệu trưởng cho chúng tôi biết: hôm đó trên đường từ trường về nhà, ông đă bị tổ cưỡng chế chặn lại, kéo đẩy chiếc xe đạp, lúc đầu định dẫn vào trụ sở ủy ban, sau đưa vào văn pḥng nhà trường rồi tiến hành thu giữ chiếc xe đạp mà không có biên bản.
Làm việc với ông Đ́nh tại trụ sở UBND xă, anh Quang Hiểu đă kịp ghi âm lại nguyên văn lời nói của Chủ tịch xă: “Chúng tôi làm việc đó (cưỡng chế xe đạp) tương đối bài bản chứ không phải làm vu vơ đâu. Nếu không các ông ấy (các giáo viên trường cấp I Ḥa Nam) lại kiện cho đổ kềnh. Các ông ấy lắm chữ mà”.
Vụ việc phức tạp, suưt “phồng to”
 |
Một số bài báo về vụ việc Ḥa Nam đăng trên Báo GD&TĐ
|
Sau khi thu thập đầy đủ chứng cớ, trở về ṭa soạn, bàn bạc với anh Quang Hiểu, tôi bắt tay vào viết bài. Báo đăng 2 kỳ liên tiếp về vụ việc Ḥa Nam.
Bài đăng xong, chúng tôi thở phào nhẹ nhơm bởi cứ nghĩ mọi việc sẽ được giải quyết đúng luật. Đặc biệt là lúc bấy giờ Thanh tra tỉnh Hà tây cũng đă ra thông báo kết luận số 79/TTr về vụ việc Ḥa Nam, trong đó kết luận như sau: “Xét thực tế các khoản thu chi quỹ của nhà trường trong 2 năm học 1991-1992 và 1992-1993 đă lập chứng từ và theo dơi trên sổ sách đối chiếu đă khớp đúng.
Việc thu chi của nhà trường xuất phát từ mục đích chung, chưa thấy có hiện tượng tham ô.
Do vậy, Thanh tra tỉnh không qui trách nhiệm thu hồi vật chất đối với Ban Giám hiệu trường cấp I Ḥa Nam và các khoản thu chi nói trên”.
Tuy vậy, ông Đ́nh phớt lờ kết luận của Thanh tra tỉnh. Chúng tôi được nghe kể lại, ông Đ́nh c̣n tuyên bố, rằng văn bản của Thanh tra tỉnh không có giá trị v́…không có dấu quốc huy (?), rằng lần sau nhà báo có về Ḥa Nam th́ ông sẽ sai dân quân xă chọc thủng lốp xe (?)
Vụ việc chưa có dấu hiệu chuyển biến; đặc biệt là chưa có ư kiến của UBND tỉnh Hà Tây lúc đó. Quyền Tổng biên tập Trần Đức Tam thúc giục chúng tôi: “ Làm ngay văn bản gửi UBND tỉnh Hà Tây, đưa tôi kư”. Giữa lúc đó, xuất hiện những dấu hiệu cho thấy vụ việc Ḥa Nam đă lan rộng ra ở cấp huyện!
Số là, ngay từ đầu, Pḥng GD&ĐT Ḥa Nam, đặc biệt là các anh chị lănh đạo Pḥng đă dũng cảm có tiếng nói độc lập, bênh vực các nhà giáo ở trường cấp I Ḥa Nam. Sau khi UBND huyện Ứng Ḥa ra quyết định số 85 như đă nói ở trên th́ Pḥng GD&ĐT gần như bị cô lập.
Chúng tôi t́m hiểu th́ được biết đă có những động thái gây khó khăn cho anh chị em trong Pḥng như chậm trả lương, bất ngờ điều động Trưởng pḥng đi…hộ đê! Thật cảm động là trong những ngày trường cấp I Ḥa Nam bị nguy khốn, các anh lănh đạo Pḥng đă nói với chúng tôi: “Cùng lắm là chúng tôi quay trở lại cầm phấn đứng trên bục giảng. C̣n hiện nay trên cương vị những người quản lí, chúng tôi càng phải có trách nhiệm bảo vệ lẽ phải, bảo vệ đồng nghiệp”.
Chúng tôi lại tiếp tục liên hệ với UBND huyện Ứng Ḥa, UBND tỉnh Hà Tây, Sở GD&ĐT, Thanh tra tỉnh, Viện KSND tỉnh Hà Tây…Có thêm tài liệu, chứng cớ, chúng tôi tiếp tục viết bài, yêu cầu xử lư dứt điểm vụ việc Ḥa Nam, trả lại xe đạp cho các nhà giáo, không được để vụ việc “phồng to” ở cấp huyện.
Sau một thời gian, Viện KSND tỉnh Hà Tây có văn bản số 494/VKS về việc giải quyết khiếu nại của Ban Giám hiệu trường cấp I Ḥa Nam, trong đó khẳng định việc UBND xă Ḥa Nam kiểm tra thu chi tài chính kinh tế trường cấp I Ḥa Nam là không đúng thẩm quyền; việc UBND huyện Ứng Ḥa ra quyết định thành lập tổ phúc tra là chưa phù hợp với chức năng quản lư Nhà nước. Viện KSND tỉnh cũng nhất trí với thông báo kết luận số 79/ TTr của Thanh tra tỉnh.
Vụ việc Ḥa Nam dần lắng xuống. Sau đó UBND huyện Ứng Ḥa có công văn gửi UBND xă Ḥa Nam chỉ đạo dừng thi hành quyết định số 85, trả lại hiện vật đă thu hồi của các cá nhân trong quá tŕnh thực hiện quyết định số 85.
Các nhà giáo được nhận lại xe đạp, danh dự được khôi phục. Trường Cấp I Ḥa Namvươn lên đứng trong tốp đầu các trường tiểu học huyện Ứng Ḥa.
Thầy Nguyễn Mạnh Khuông tiếp tục làm hiệu trưởng đến lúc nghỉ hưu. Con gái đầu của thầy Khuông có lẽ v́ những kỷ niệm này đă theo học nghề báo và nay cũng là một nhà báo vững vàng.
Đức Tín
Games
