Chuyện thật như đùa này đă được đề cập trong chuyến thăm của Bộ trưởng Quốc pḥng Mỹ Ashton Carter tại Việt Nam hôm 1.6. Ông Carter đă phát biểu rằng hai nước sẽ hợp tác sản xuất một số thiết bị quân sự của Mỹ tại Việt Nam. Tin tức từ tờ Defense News ra ngày 1.6.
Hai vị Bộ trưởng Quốc pḥng Việt Nam và Mỹ chúc mừng sau khi kư kết Tuyên bố tầm nh́n chung về quan hệ quốc pḥng Việt Nam - Mỹ tại Hà Nội ngày 1.6.2015 - Ảnh: Bộ Quốc pḥng Mỹ
"Sau quyết định của năm ngoái của Mỹ về việc dỡ bỏ một phần lệnh cấm bán vũ khí cho Việt Nam, hai nước chúng ta lần đầu tiên đang cam kết hoạt động cùng nhau, đẩy mạnh thương mại quốc pḥng của chúng ta và hướng tới hợp tác sản xuất", ông Carter phát biểu nhân lễ kư Tuyên bố tầm nh́n chung về quan hệ quốc pḥng Việt Nam - Mỹ tại Hà Nội ngày 1.6.
Một quan chức Mỹ nói với Defense News rằng do tính chất nhạy cảm của các cuộc đàm phán, thỏa thuận này là một vấn đề lớn, một phần v́ nó cập nhật những thay đổi mới của Bản ghi nhớ năm 2011 về các hướng dẫn cho mối quan hệ quân sự Mỹ - Việt.
Quan chức Mỹ này nói thêm rằng phía Việt Nam đă thúc đẩy các điều không bao gồm trong Bản ghi nhớ năm 2011. Do đó, các ngôn từ mới thêm vào sẽ mở ra con đường mới về các vấn đề quốc pḥng, bao gồm các tùy chọn của việc hợp tác sản xuất thiết bị quân sự trong tương lai.
Trong Tuyên bố tầm nh́n chung có nội dung "mở rộng thương mại quốc pḥng giữa hai nước chúng ta, có khả năng bao gồm việc hợp tác sản xuất các công nghệ và thiết bị mới, phù hợp theo pháp luật hiện hành và chính sách hạn chế".
Quan chức này cũng dè dặt cho rằng mọi việc sẽ không tiến triển một cách nhanh chóng, nhưng đó là một chỉ báo tiềm năng cho bất kỳ đối tác công nghiệp quốc pḥng nào nh́n vào thị trường khu vực này.
Hiện tại Việt Nam mua sắm hơn 90% các trang thiết bị quốc pḥng từ Nga. Lời đề nghị cùng sản xuất vũ khí là một vấn đề đôi bên cùng có lợi. Qua đó Mỹ có thể mở rộng phạm vi ngành công nghiệp quốc pḥng của ḿnh trong khi có thể hạn chế được sự khống chế của Nga với thị trường vũ khí nước ngoài, c̣n Việt Nam có thể khỏi phải lệ thuộc vào một nhà cung cấp vũ khí duy nhất.
Trong khi đó, cả hai bên đang t́m kiếm khả năng bán vũ khí của Mỹ. Điều này đang trở nên dễ dàng hơn, với việc Thượng nghị sĩ John McCain mới đây tuyên bố sẽ giới thiệu trước Thượng viện Mỹ trong tuần này một dự luật nới lỏng việc hạn chế bán vũ khí cho Việt Nam.
Hồi tháng 10.2014, chính phủ của Tổng thống Barack Obama đă thông báo nới lỏng lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam, nhưng từ đó đến nay chưa có một loại vũ khí nào của Mỹ được bán cho Việt Nam.
Trong chuyến thăm Việt Nam lần này, Bộ trưởng Quốc pḥng Mỹ cũng thông báo viện trợ 18 triệu USD để Việt Nam mua 2 tàu tuần tra cao tốc loại Metal Shark nhằm nâng cao năng lực chấp pháp trên biển.
Trước đó hồi giữa tháng 4.2015, Đại sứ quán Mỹ tại Việt Nam đă tổ chức một buổi gặp gỡ giữa các quan chức quốc pḥng Việt Nam với một số nhà thầu vũ khí hàng đầu của Mỹ, trong đó có các tập đoàn Boeing, Lockheed Martin, BAE Systems...
Bộ trưởng Quốc pḥng Mỹ Ashton Carter thăm tàu Cảnh sát biển 8003 tại Hải Pḥng ngày 31.5. Tàu này năm 2014 đă bị các tàu Trung Quốc đâm húc khi tham gia vào cuộc đấu tranh ngăn chặn giàn khoan Hải Dương-981 hạ đặt trái phép trên vùng biển Việt Nam - Ảnh: Bộ Quốc pḥng Mỹ
Việt Nam và Mỹ sẽ xem xét việc hợp tác sản xuất vũ khí, khí tài của Mỹ tại Việt Nam. Trong ảnh: Tuần dương hạm USS Shiloh (CG 67) của Hải quân Mỹ phóng tên lửa diệt hạm Harpoon (giá 1,2 triệu USD/quả) trong một cuộc tập trận gần Guam ngày 15.9.2014 - Ảnh: Hải quân Mỹ
Tuy nhiên, theo nhận định của Defense News, một làn sóng doanh số bán vũ khí Mỹ cho Việt Nam trong tương lai gần là chưa thể.
Đầu tiên, kinh tế Việt Nam tuy đang tăng trưởng nhưng vẫn c̣n đi sau các cường quốc kinh tế châu Á như Trung Quốc, Nhật Bản hay Hàn Quốc. Do đó, Việt Nam phải dựa chủ yếu vào các vũ khí đang có và quan tâm các vũ khí, khí tài đă qua sử dụng hơn là mua vũ khí cao cấp công nghệ mới.
Ngoài ra c̣n có một rào cản văn hóa. Cốt lơi của việc huấn luyện quân sự và các trang thiết bị của Việt Nam là từ Nga, và do vậy việc chuyển hướng sang vũ khí, khí tài của Mỹ có thể là khó khăn. Một quan chức Mỹ chỉ ra ví dụ các sĩ quan Việt Nam đă được đào tạo để nắm rơ các hướng dẫn sử dụng khí tài của Nga sẽ rất khó khăn khi xem các hướng dẫn của Mỹ.
Quan chức này cũng lưu ư chính phủ Việt Nam đă không nêu rơ những ǵ muốn mua từ Mỹ, thay vào đó là nói về các khí tài pḥng thủ an ninh hàng hải và hệ thống radar.
Anh Sơn
Games
