Theo nhận định của Cục Bảo trợ xă hội, Bộ Lao động Thương binh và Xă hội, hiện nay số dân Việt Nam có dấu hiệu tâm thần chiếm khoảng 10% dân số. Dự kiến đến năm 2020, con số này sẽ c̣n tăng lên.
“Nói đến bệnh tâm thần thường nghĩ ngay đến người điên, la hét, nói lảm nhảm, cười vu vơ, giắt hoa lá lên đầu, tay nhặt lá chân đá ống bơ. Đây là quan niệm sai lầm”, ông La Đức Cương nói.
Bệnh nhân tâm thần điều trị tại bệnh viện (Ảnh chụp tại BV Tâm thần Trung ương)
Con số vẫn khiêm tốn
Trao đổi với phóng viên, bác sĩ La Đức Cương, Giám đốc Bệnh viện Tâm thần Trung ương cho biết, số liệu 10% dân số Việt Nam bị rối loạn tâm thần (tức cứ 10 người th́ có 1 người có dấu hiệu tâm thần) vẫn ít so với con số của Viện đưa ra.
Ông lư giải, theo nghiên cứu của Viện Tâm thần Trung ương, tỷ lệ người có dấu hiệu rối loạn tâm thần trong những năm 2002 tại Việt Nam đă chiếm khoảng 20% dân số. Trong khi đó, quy mô nghiên cứu của Viện c̣n khiêm tốn nên con số này vẫn chưa phải là con số chuẩn.
Bác sĩ La Đức Cương cho biết, kết luận của Viện Tâm thần Trung ương công bố thông qua khảo sát trên 8 vùng sinh thái của cả nước.
Tuy nhiên, ở Việt Nam so với các nước trên thế giới vẫn c̣n thấp. Chẳng hạn ở Mỹ, Pháp, số người có dấu hiệu rối loạn tâm thần đều trên 50%. Các nước này nghiên cứu các dấu hiệu tâm thần trong một đời người, c̣n ở Việt Nam chỉ nghiên cứu tại một thời điểm nhất định.
Giám đốc Bệnh viện Tâm thần Trung ương cho rằng, đa số người Việt Nam đọc thông tin này đều nghĩ rằng, cứ 10 người Việt Nam th́ có 1 người bị "điên" và ph́ cười v́ điều này phi thực tế. Đại đa số người dân, khi nói đến tâm thần, người ta nghĩ ngay đến bệnh ở trạng thái tiêu cực, không mấy ai nghĩ đến tích cực.
“Nói đến bệnh tâm thần người ta nghĩ ngay đến những người bị điên, những người thường la hét, nói lảm nhảm, cười vu vơ, giắt hoa lá lên đầu, tay nhặt lá chân đá ống bơ. Đây là quan niệm sai lầm”, ông La Đức Cương nói.
Theo ông, chuyên ngành tâm thần dùng thuật ngữ "tâm thần" cho cả 2 trạng thái: bệnh tật (tiêu cực) và khỏe mạnh (tích cực).
Sức khỏe tâm thần một phần song hành với sức khỏe con người, c̣n bệnh tâm thần chỉ trạng thái không c̣n b́nh thường về sức khỏe tâm thần, cần sự chăm sóc y tế. Do đó, những rối loạn tâm thần nếu không được phát hiện sẽ phát triển thành bệnh tâm thần.
Theo bác sĩ La Đức Cương, chuyên ngành tâm thần dùng thuật ngữ "tâm thần" cho cả 2 trạng thái: bệnh tật (tiêu cực) và khỏe mạnh (tích cực)
Viện trưởng Viện Tâm thần Trung ương cho biết, triệu chứng mắc bệnh tâm thần rất đa dạng, từ mất ngủ, suy nhược thần kinh đến loạn thần.
Ngoài những ca tâm thần bẩm sinh (bại năo, động kinh), c̣n có những ca rối loạn tâm thần v́ cú sốc tâm lư. Những ca này nếu được can thiệp sớm có thể phục hồi và trở lại cuộc sống b́nh thường.
Tuy nhiên, dấu hiệu báo trước của một số bệnh tâm thần có thể kể đến như: buồn rầu, bi quan, mất tự tin, cảm thấy bất lực trước công việc hàng ngày, mất ngủ hay rối loạn giấc ngủ, lo âu, bồn chồn đứng ngồi không yên, không chú ư đến vệ sinh cá nhân, từ chối ăn uống.
Ngoài ra, những người cảm xúc không ổn định, khóc cười vô duyên cớ, nói lẩm bẩm một ḿnh, cười một ḿnh, ngại tiếp xúc với mọi người, ngồi một ḿnh trong pḥng kín, đập phá đồ đạc hoặc tấn công người khác mà không rơ nguyên nhân, hốt hoảng khi phải đi ra ngoài một ḿnh hoặc không dám đi ra ngoài một ḿnh... cũng báo hiệu biểu hiện tâm thần.
Bên cạnh đó, người thường xuyên nh́n thấy những h́nh ảnh kỳ lạ có thể giống với thực tế hay không giống với thực tế mà người khác không nh́n thấy cũng có dấu hiệu tâm thần.
Đặc biệt, người có ư nghĩ kỳ lạ, bất thường và có ư định và hành vi tự sát mà không phải do bế tắc trước cuộc sống cũng có dấu hiệu tâm thần.
Thanh thiếu niên dễ mắc tâm thần
TS.BS. Vương Văn Tịnh, Phó Giám đốc Bệnh viện Tâm thần Trung ương cho biết, những người có biểu hiện rối loạn tâm thần tại Việt Nam chủ yếu rơi vào độ tuổi thanh thiếu niên, nhân cách chưa ổn định. Độ tuổi này thường có những thay đổi tâm lư, rối loạn lo âu, rối loạn cảm xúc.
Cũng theo ông Tịnh, tỷ lệ phụ nữ bị trầm cảm sẽ gấp đôi nam giới và những gia đ́nh nghèo khó sẽ dễ mắc bệnh hơn gia đ́nh khá giả. Nhiều người lo lắng về nguồn tài chính chữa bệnh, bỏ công ăn việc làm chăm sóc người thân.
Ngoài ra, nguy cơ mắc các bệnh tâm thần sẽ tăng ở những gia đ́nh vốn ít dành thời gian để chia sẻ những khó khăn cùng nhau. Và nếu lo lắng, căng thẳng quá mức sẽ dẫn đến những rối loạn chuyển hóa và suy nhược cơ thể. Với những người đă mắc bệnh mạn tính như: cao huyết áp, tim mạch, khi gặp thêm cú sốc người thân bị bệnh th́ bệnh của họ sẽ nặng hơn.
“Hầu hết người Việt bị rối loạn thần kinh do áp lực xă hội trong lao động, cuộc sống, bạo lực gia đ́nh, không thỏa măn t́nh dục... Những người này bị áp lực quá lớn gây tổn thương tâm thần và không ổn định về thần kinh”, TS.BS. Vương Văn Tịnh cho hay.
Đặc biệt, trong xă hội có rất nhiều người bị rối loạn tâm thần mà gia đ́nh không nhận thấy. Hơn nữa, tâm lư giấu bệnh tâm thần ở các gia đ́nh vẫn rất phổ biến. Nhiều gia đ́nh giấu bệnh không muốn nói con em họ bị rối loạn tâm thần v́ lo xă hội kỳ thị.
“Họ không nói con họ bị tâm thần v́ sợ mang tiếng, không ai lấy, không xin được việc. Nhiều gia đ́nh không đưa vào viện, tự điều trị ở nhà, trừ những trường hợp quá nặng và dễ nhận thấy. Đây cũng là lư do khiến tỷ lệ con số 10% người Việt bị rối loạn tâm thần c̣n ít”, bác sĩ Vương Văn Tịnh nói.
TS. Tịnh cho rằng, 10% dân số Việt bị rối loạn tâm thần nếu không được quản lư tốt sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến xă hội. Do đó, nếu phát hiện sớm điều trị dễ hơn, mới phát hiện đến điều trị trong thời gian ngắn là hết. Nếu để thời gian khá dài sẽ khó điều trị và ảnh hưởng đến nhiều người.
Người có tâm thần ổn định là:
- Thái độ tích cực với bản thân, hiểu được giá trị đích thực của ḿnh.
- Có khả năng làm việc và trao đổi kinh nghiệm với người khác
- Giữ được điều ḥa của cảm xúc, phản ứng đúng mức trước các sự kiện
- Có khả năng tự chủ, tự quyết định công việc ḿnh làm
- Có khả năng hiểu biết những ǵ đă xảy ra trong thực tế
- Có khả năng tạo được mối quan hệ tốt với mọi người, trong gia đ́nh, xă hội.
Bác sĩ La Đức Cương, Giám đốc Bệnh viện Tâm thần Trung ương
Games
