Thanh Long B́nh Thuận là loại trái cây được cho là đặc sản của cả nước và là ưu thế nổi trội của người dân nơi đây. Tuy nhiên, không rơ nguyên nhân v́ sao lại bị rớt giá thê thảm.
Thanh long B́nh Thuận loại trái to và đẹp hiện được thương lái thu mua nhỏ giọt với giá từ 3.500 đến 4.000 đồng/kg. Riêng loại trái nhỏ giá chỉ 500 đồng/kg nhưng khó bán. Trong khi thời điểm này năm ngoái, giá thanh long không dưới 15.000 đồng/kg.
Với mức giá trên, nông dân đang điêu đứng v́ lỗ. “Do giá thanh long rẻ mạt nên tôi đă mất trắng mấy trăm triệu đồng” - ông PX, một nông dân có hơn 2.000 trụ thanh long ở xă Tân Lập, huyện Hàm Thuận Nam than thở.
Thương lái Trung Quốc núp bóng
Dù giá thanh long tại B́nh Thuận - vùng trồng thanh long lớn nhất cả nước - rẻ bèo như vậy nhưng theo t́m hiểu của chúng tôi, hiện mặt hàng này bán sa cạ (chưa phân loại thanh long tốt, xấu - PV) tại biên giới Việt-Trung có giá hơn 25.000 đồng/kg, tức gấp khoảng 5-6 lần giá mua tại B́nh Thuận! Điều này có nguyên nhân một phần từ việc các thương lái Trung Quốc đang chi phối việc mua bán thanh long trên địa bàn tỉnh.
Hằng ngày tại một số quán cà phê và quán nhậu ở TP Phan Thiết và Hàm Thuận Nam có thể dễ dàng bắt gặp rất nhiều nhóm người Trung Quốc ngồi cùng với một số đại gia thanh long có máu mặt ở B́nh Thuận. Những người Trung Quốc này nói tiếng Việt khá sơi và liên tục nấu cháo điện thoại lúc th́ bằng tiếng Việt lúc bằng tiếng Trung để điều hành giá cả thanh long từ Việt Nam đến Trung Quốc.
Nhóm thương lái Trung Quốc sáng nào cũng ngồi tại một quán cà phê ở TP Phan Thiết để bàn bạc, điều hành giá cả thanh long. Ảnh: PHƯƠNG NAM
Thuyết phục măi, T., đại diện một doanh nghiệp (DN) thu mua thanh long tại xă Hàm Minh (Hàm Thuận Nam) mới chịu bật mí cách “làm ăn” với thương lái Trung Quốc. T. cho biết trước đây DN của anh trực tiếp thu mua, đóng gói và vận chuyển thanh long ra biên giới chờ khi có giá mới bán cho thương lái Trung Quốc. “Lời lăi cũng có nhưng rủi ro rất cao” - T. tâm sự.
từ hơn một năm nay, khi hàng chục người Trung Quốc nhập cảnh vào Việt Nam bằng thị thực du lịch đưa ra lời mời gọi hợp tác th́ nhiều DN, thương lái Việt như T. đă chấp nhận ngay.
“Toàn bộ hệ thống sân băi, xe tải thu mua, nhân công, kho lạnh… của chúng tôi đều được họ trưng dụng. C̣n tụi tôi chỉ đứng phía sau, làm chân rết mua “giùm” cho họ và hưởng chênh lệch theo số lượng cho chắc ăn và đỡ phải lo rủi ro như trước” - T. cho biết.
Tung chiêu
Khi đă có trong tay hệ thống thu mua là những người Việt, thương nhân Trung Quốc dễ dàng điều chỉnh giá thanh long tại Việt Nam và cả với những thương lái đồng hương của họ ở bên kia biên giới. do các đầu mối lớn thu mua thanh long phụ thuộc gần như hoàn toàn vào Trung Quốc nên họ muốn giá lên th́ lên, muốn giá xuống th́ xuống. Thiệt hại cuối cùng vẫn là những người nông dân bán mặt cho đất, bán lưng cho trời.
Hoàng, một thương lái chuyên thu mua thanh long cho DN của T., nhận xét: “Thương lái Trung Quốc… khôn lắm. Có hôm vào buổi sáng họ đưa ra giá thu mua tại vườn 18.000 đồng/kg, không hạn chế số lượng. Thế nhưng mới đến 10 giờ sáng, khi thấy số lượng thanh long tập kết về nhiều th́ họ bất ngờ chê hàng xấu rồi hạ giá c̣n 16.000 đồng/kg. Điều này cũng đồng nghĩa với việc thương lái chúng tôi lỗ trắng tay bởi đă đặt cọc mua trước của nông dân tại vườn” - Hoàng chia sẻ.
Để tránh lặp lại t́nh trạng này, các DN và thương lái Việt Nam chỉ c̣n cách trước khi thu mua thanh long phải đưa các “ông chủ” người Trung Quốc đến vườn thanh long của nông dân để xem xét và khi họ gật đầu mới dám thu mua.
Thương lái Hoàng nói: “Với chiêu này, toàn bộ những ǵ liên quan đến thanh long đều bị họ nắm rơ. Ví dụ thanh long trồng ở đâu, đă trồng mấy năm, năng suất ra sao, hàng tốt hay xấu… họ nắm rành rẽ”.
Theo T., mặc dù nhập cảnh vào Việt Nam với tư cách là khách du lịch nhưng hầu hết các thương lái Trung Quốc đều ở ngay trong các vựa thanh long của người Việt, cư trú bất hợp pháp để dễ dàng điều hành hoạt động kinh doanh.
Buôn bán bất hợp pháp
Tại kỳ họp HĐND tỉnh B́nh Thuận hồi trung tuần tháng 7 vừa qua, ông Lê Tiến Phương, Chủ tịch UBND tỉnh, lư giải một trong những nguyên nhân khiến việc tiêu thụ thanh long khó khăn trong thời gian gần đây là do t́nh trạng người nước ngoài đến cư trú, kinh doanh bất hợp pháp.
“V́ sao họ ở đâu đến lại làm chủ thị trường, nắm hết nguồn nguyên liệu? Những người trồng, sản xuất, mua bán thanh long hợp tác với họ (những thương lái Trung Quốc kinh doanh bất hợp pháp - PV) chính là đă làm phương hại đến lợi ích quốc gia, đến lợi ích của nông dân trồng thanh long” - ông Phương nhấn mạnh.
Ông Phương cũng kêu gọi những người trồng, sản xuất thanh long không hợp tác với những người buôn bán bất hợp pháp và báo ngay cho chính quyền địa phương để xử lư nghiêm.
Bên cạnh đó, để chấn chỉnh t́nh trạng trên, theo UBND tỉnh B́nh Thuận, từ đầu năm đến nay cơ quan chức năng trên địa bàn tỉnh đă ra quyết định xử phạt 23 người Trung Quốc cư trú bất hợp pháp, kinh doanh, thu mua thanh long không được phép của cơ quan có thẩm quyền ở Việt Nam. Qua đó, phạt những người trên với tổng số tiền gần 500 triệu đồng.
Ngày 7-8, trao đổi với PV, một lănh đạo UBND tỉnh B́nh Thuận cho biết thêm, trước t́nh trạng người nước ngoài vào B́nh Thuận cư trú và kinh doanh thanh long bất hợp pháp, tỉnh đă giao cho công an tỉnh chỉ đạo Pḥng Quản lư xuất nhập cảnh tiếp tục kiểm tra và xử phạt nghiêm.
“Tuy vậy, để lập biên bản được những thương lái nước ngoài này, lực lượng thực thi công vụ đă phải bám sát địa bàn từng phút và xuất hiện kiểm tra đúng lúc mới có thể xử phạt. Nói chung là rất khó khăn nhưng tỉnh kiên quyết làm và làm thật nghiêm khắc” - vị lănh đạo này khẳng định.
Ngày 7-8, trao đổi với chúng tôi về nguyên nhân khiến giá thanh long tuột dốc, ông Bùi Đăng Hưng, Chủ tịch Hiệp hội Thanh long B́nh Thuận, cho rằng t́nh trạng trên do nhiều nguyên nhân. Ví dụ thanh long đang vào mùa, sản lượng nhiều, mưa nhiều… nên giá thấp.
Tuy nhiên, ông Hưng thừa nhận: “Hiện nay đa phần thanh long đều mua bán trôi nổi, không ai liên minh liên kết để sản xuất và tiêu thụ với nông dân. Hàng trăm DN lớn nhỏ chỉ dừng lại ở việc mua đi bán lại, không có thương hiệu và kết quả là xuất khẩu qua đường chính ngạch (có hợp đồng mua bán, cam kết rơ ràng…) quá thấp, c̣n tiểu ngạch lại tăng cao”.
Nhiều người trồng thanh long ở B́nh Thuận đều biết rơ ông Zheng Zhongke, một thanh niên khoảng 26-27 tuổi người Trung Quốc, hiện ở tại một vựa thanh long ở thị trấn Thuận Nam; hay bà Song Hong Mei, ông Fu Yuan Jun ở xă Hàm Minh, huyện Hàm Thuận Nam. Nhóm người này điều phối thu mua thanh long với số lượng khá lớn và cứ vài ngày lại có cả đoàn xe container nối đuôi nhau chờ bốc hàng để vận chuyển qua Trung Quốc.
***
Games
